Hôm 25/11, Tổng thống Donald Trump thông báo đã chính thức ân xá cho cựu Cố vấn An ninh Quốc gia Michael Flynn, người bị bắt vì các cáo buộc dính líu đến sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016.
Ông Trump và cựu cố vấn Michael Flynn. Ảnh: CNN
Dù Tổng thống Trump vẫn chưa công khai những kế hoạch tiếp theo của mình, song báo chí và một số chuyên gia dự đoán rằng, nhiều cái tên khác sẽ được ông Trump xem xét ân xá trong những ngày cuối nhiệm kỳ.
Vậy quyền ân xá của tổng thống Mỹ là gì? Một tổng thống Mỹ có thể ân xá bao nhiêu lần? Và Tổng thống Trump sẽ sử dụng quyền ân xá của mình ra sao?
Quyền ân xá của tổng thống Mỹ
Hiến pháp Mỹ cho phép một tổng thống đương nhiệm có quyền được ân xá hoặc giảm án đối với các tội danh bị kết án tại Mỹ, ngoại trừ các trường hợp đã bị luận tội.
Quyền Ân xá là quyền được xóa bỏ hoàn toàn các tội danh cấp liên bang. Chúng đại diện cho sự khoan hồng của pháp luật, xóa bỏ mọi hình phạt và khôi phục các quyền công dân, như được bầu cử hoặc ứng cử vào các chức vụ công.
Ngoài ra, một vị tổng thống còn có quyền giảm án, miễn trừ các hình phạt tài chính hoặc hoãn thi hành án vì lý do y tế. Thậm chí, người đứng đầu nước Mỹ còn có thể ân xá cho những cá nhân chưa bị kết án các tội danh liên bang.
Hãng thông tấn Reuters, dẫn lời một cựu quan chức chính phủ Mỹ, cho biết Tổng thống Trump rất thích sử dụng quyền ân xá trong những ngày cuối nhiệm kỳ, do tính chất không ràng buộc của nó.
Song trên thực tế, các đời tổng thống khác cũng thường xuyên sử dụng đặc quyền này trong những thời điểm cuối cùng của họ ở Nhà trắng.
Những tổng thống sử dụng quyền ân xá nhiều nhất
Thống kê từ Trung tâm Nghiên cứu Pew cho thấy, ông Trump đã có 44 lần sử dụng quyền ân xá hoặc giảm án trong gần 4 năm tại vị của mình. Song con số này vẫn còn rất khiêm tốn nếu so với những người tiền nhiệm của ông.
Vị tổng thống đang nắm giữ kỷ lục về số lần ân xá trong lịch sử nước Mỹ là Franklin Delano Roosevelt. Trong 4 nhiệm kỳ liên tiếp của mình, Tổng thống Roosevelt đã thực hiện tổng cộng 2.819 lần ân xá và 488 lần giảm án.
Xếp ngay sau Tổng thống Roosevelt chính là người kế nhiệm ông, cố Tổng thống Harry Truman. Trong thời gian nắm quyền từ năm 1945 đến năm 1953, ông Truman đã thực hiện 1.913 lần ân xá và 118 lần giảm án.
Thậm chí người tiền nhiệm của ông Trump, cựu Tổng thống Barack Obama, cũng đã có 212 lần ân xá và 1.715 lần giảm án trong 8 năm của mình tại Nhà Trắng.
Vị tổng thống Mỹ duy nhất trong lịch sử có số lần ân xá “khiêm tốn” như ông Trump là cố Tổng thống George H.W Bush, với vỏn vẹn 74 lần ân xá và 3 lần giảm án trong nhiệm kỳ của ông từ năm 1989 đến năm 1993.
Những người đã được ông Trump ân xá
Theo Trung tâm Nghiên cứu Pew, Tổng thống Trump vẫn được xem là tổng thống có số lần ân xá và giảm án ít nhất, nếu so với bất kỳ đời tổng thống Mỹ nào khác ở thời hiện đại.
Dưới đây là một số tên tuổi lớn trong tổng số 28 lần ân xá và 16 lần giảm án mà ông Trump đã ban hành cho đến nay:
Roger Stone, một đồng minh lâu năm và từng là cố vấn cấp cao cho chiến dịch tranh cử của ông Trump vào năm 2016. Năm 2019, ông Roger bị kết tội nói dối trước Quốc hội và giả mạo nhân chứng, với mức án lên tới 30 năm tù.
Joe Arpaio, Cảnh sát trưởng hạt Maricopa, bang Arizona. Được biết đến với biệt danh “cảnh sát trưởng nghiêm khắc nhất nước Mỹ”, ông Arpaipo bị buộc tội không tuân lệnh tòa trong một vụ án hình sự liên quan đến những người tình nghi là dân nhập cư bất hợp pháp vào năm 2017.
Chánh văn phòng Scooter Libby của cựu Phó Tổng thống Dick Cheney, người bị kết tội nói dối về việc rò rỉ thông tin cho giới truyền thông.
Susan B Anthony, nhà đấu tranh hàng đầu cho quyền bầu cử của phụ nữ, bị chính phủ Mỹ kết tội bỏ phiếu bất hợp pháp và xử phạt tiền vào năm 1873. Sau khi qua đời được hơn 1 thế kỷ, bà mới được Tổng thống Trump chính thức ân xá tội danh này.
Crystal Munoz, Judith Negron và Tynice Hall, 3 bà mẹ trẻ đang phải thụ án tù vì các tội buôn bán và tàng trữ ma túy, cùng các bản án liên quan đến tội phạm trí tuệ cao khác. Vụ việc của họ được đệ trình lên Tổng thống Trump lần đầu bởi người mẫu Kim Kardashian.
Những người có thể được ông Trump ân xá
Báo chí Mỹ đưa tin rằng, trong số những người có cơ hội được Tổng thống Trump ân xá, có các cố vấn cũ của ông Trump như Rick Gates và George Papadopoulos.
Hai người này từng bị kết án tù trong các cuộc điều tra liên quan đến sự can thiệp của Nga vào cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016, do Công tố viên đặc biệt Robert Mueller đứng đầu.
"Tổng thống biết những người làm việc cho ông ấy đang phải chịu đựng như thế nào, và tôi hy vọng ông ấy sẽ cân nhắc điều đó nếu đưa ra bất kỳ lệnh ân xá nào”, tờ New York Times, dẫn lời ông Rick Gates, cho hay.
Trong khi đó, ông George Papadopoulos vào tháng trước cũng nói rằng: "Tất nhiên, tôi sẽ rất vinh dự nếu được tổng thống Mỹ ân xá".
Một cái tên khác cũng đang được thảo luận trên các phương tiện truyền thông là Paul Manafort, cựu lãnh đạo chiến dịch tranh cử năm 2016 của ông Trump, và được xem là “đòn phủ đầu” lớn nhất từ cuộc điều tra của Công tố viên Robert Mueller.
Ông Paul Manafort bị kết án các tội danh trốn thuế, gian lận ngân hàng, cản trở công lý và vận động hành lang bất hợp pháp…với bản án tổng cộng lên đến hàng chục năm tù. Tuy nhiên, ông Manafort chỉ phải ngồi tù hơn 1 năm thì được phóng thích và chuyển sang hình thức quản thúc tại gia hồi tháng 5 vừa qua, do những diễn biến của dịch Covid-19.
Theo BBC, Tổng thống Trump sẽ không chỉ dừng ở việc trả tự do cho các đồng minh và những người bạn của mình. Các nhóm vận động thúc đẩy cải cách tư pháp hình sự được cho là đang tổ chức các cuộc thảo luận với Jared Kushner, con rể và cố vấn của ông Trump, về khả năng giảm án cho hàng trăm tù nhân bị các tội danh từ buôn bán ma túy đến rửa tiền.
Việt Anh - Pháp luật Plus