Dự án Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi): Đối tượng nào sẽ phải đi cai nghiện bắt buộc?

Đề xuất sáu trường hợp

Đề cập một số nội dung lớn xin ý kiến UBTVQH về việc tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban về các vấn đề xã hội Nguyễn Thúy Anh nêu rõ: Về cai nghiện ma túy bắt buộc (Điều 30), có ý kiến đề nghị quy định rõ các trường hợp bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc để bảo đảm tính thống nhất với quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính (XLVPHC). 

Ngoài ra, có ý kiến đề nghị tại điểm a và điểm b không cần quy định “biện pháp điều trị nghiện bằng thuốc thay thế”, bởi vì đây chỉ là cách thức điều trị với người nghiện chất ma túy dạng thuốc phiện và được thực hiện với cả hình thức cai nghiện tự nguyện cũng như bắt buộc. Có ý kiến cho rằng, quy định tại điểm c và điểm d là chưa phù hợp do chưa bảo đảm nguyên tắc chỉ cai nghiện ma túy với người nghiện ma túy, cần xác định tình trạng nghiện với các trường hợp này trước khi áp dụng hình thức cai nghiện bắt buộc với họ. 

Thường trực Ủy ban Về các vấn đề xã hội nhận thấy: Quy định về các trường hợp bị áp dụng biện pháp đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc trong dự thảo Luật đã bảo đảm tính thống nhất với quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính. 

Đồng thời, Thường trực Ủy ban đề xuất chỉnh lý quy định về cai nghiện bắt buộc theo hướng bảo đảm nguyên tắc: chỉ cai nghiện ma túy với người nghiện ma túy; ưu tiên cai nghiện ma túy tự nguyện và biện pháp điều trị nghiện chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; và áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc với người đã từng cai nghiện (bắt buộc hoặc tự nguyện) mà tái nghiện. 

Khoản 1 quy định người nghiện từ đủ 18 tuổi trở lên bị áp dụng biện pháp xử lý hành chính đưa vào cơ sở cai nghiện bắt buộc khi thuộc một trong các trường hợp sau: a) Người nghiện ma túy không thực hiện biện pháp cai nghiện ma túy tự nguyện; b) Người nghiện ma túy chất dạng thuốc phiện không đăng ký tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế; c) Trong thời hạn cai nghiện tự nguyện bị phát hiện có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy; d) Trong thời gian điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế vi phạm bị chấm dứt điều trị theo quy định của Chính phủ và tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy; đ) Trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy mà tái nghiện; e) Người nghiện ma túy không có nơi cư trú ổn định.

Đóng góp ý kiến vào nội dung trên, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho rằng: Cầm đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất giữa Luật XLVPHC; Luật PCMT với hệ thống pháp luật về phòng, chống HIV/AIDS trong việc đảm bảo quyền tiếp cận dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS liên tục, hiệu quả của người nghiện ma túy.

Ông Thuấn đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật PCMT quy định về việc bảo đảm người đang tham gia điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế không bị lập hồ sơ, đề nghị áp dụng các biện pháp cai nghiện bắt buộc; đồng thời bảo đảm người nghiện ma túy được tiếp tục điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc thay thế trong cơ sở cai nghiện bắt buộc hoặc trong cơ sở giam giữ.

Có thể áp dụng từ 1/1/2022  

Về hiệu lực thi hành Luật PCMT (sửa đổi) nếu được Quốc hội thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật Hoàng Thanh Tùng nêu ý kiến nên áp dụng từ 1/1/2022 để thống nhất với các quy định của Luật XLVPHC vì hai luật này có những nội dung liên quan đến nhau. 

Phát biểu kết luận Phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng cho biết, cơ bản các thành viên UBTVQH đều thống nhất việc sửa đổi Luật này với 8 chương 56 điều. Cơ bản các thành viên đều nhất trí cao với báo cáo tiếp thu, giải trình, nhưng quá trình thảo luận, các thành viên có cân nhắc thêm và đề nghị chú ý thêm một số nội dung sau.

Thứ nhất, với trẻ em từ 12-18 tuổi đi cai nghiện tập trung cần có một điều luật riêng. Cần chỉnh lý thống nhất với các luật khác, bảo đảm quyền lợi tốt nhất, lợi ích tốt nhất cho các em, dù đi cai nghiện nhưng phải đảm bảo quyền con người, quyền trẻ em mà Việt Nam đã cam kết trong các Công ước quốc tế.

Về thủ tục, có thể trong phần nghị định và hướng dẫn thi hành phải đề cập rõ thêm về thời gian, thời hiệu, đặc biệt thủ tục cũng phải nhanh gọn trước khi đưa ra Tòa án quyết định. Tòa án quyết định cũng phải nhanh gọn, không để thủ tục tố tụng rườm rà quá mức, đúng luật pháp nhưng phải nhanh, đảm bảo tính kịp thời.  

Thứ hai là về trách nhiệm và thẩm quyền của các cơ quan liên quan đến việc chủ trì và phối hợp, trong việc hướng dẫn thi hành luật này, đề nghị văn bản dưới luật ghi rõ các cơ quan thực hiện chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn nhưng sau đó phải chuyển sang CQĐT phòng, chống ma túy của Bộ Công an hồ sơ để điều tra, truy tố, xét xử. Đây cũng là một trong những nội dung chúng ta cam kết trong Công ước quốc tế về phòng, chống ma túy nên đề nghị UBTVQH quan tâm.

Thứ ba là về thời gian đưa người nghiện ma túy vào các cơ sở cai nghiện, phải ghi rõ trong các quyết định của Tòa án; nhưng trách nhiệm của gia đình, xã hội, cơ quan, tổ chức cai nghiện thì cần phải rõ hơn trong văn bản hướng dẫn thi hành.

Thứ tư là về hiệu lực thi hành, các thành viên UBTVQH đều thống nhất là từ ngày 1/1/2022 có hiệu lực là phù hợp.  

Phó Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị Ủy ban Pháp luật rà soát, thẩm tra lại dự án Luật PCMT (sửa đổi) để có thể thông qua tại Kỳ họp thứ 11, Quốc hội Khóa XIV.

Nguyễn Trâm - Pháp luật Plus