Bà Thái Anh Văn tham dự lễ khánh thành tòa nhà của chính quyền Ðài Loan tại Ðài Bắc ngày 20/5. Ảnh: Reuters
Trung Quốc đáp trả rằng việc “thống nhất” là không thể tránh khỏi và họ sẽ không bao giờ chấp nhận để Đài Loan độc lập.
Trong một bài phát biểu sau khi tuyên thệ nhậm chức nhiệm kỳ thứ hai, cũng là nhiệm kỳ cuối, bà Thái nói quan hệ giữa Đài Loan và Trung Quốc đã tiến đến một bước ngoặt lịch sử. “Cả hai bên đều có nhiệm vụ tìm cách cùng tồn tại lâu dài và ngăn chặn sự gia tăng đối kháng và khác biệt”, Reuters dẫn lời bà Thái.
Mỹ nhanh chóng chúc mừng bà Thái trong lúc quan hệ Washington-Bắc Kinh đang căng thẳng trong một loạt vấn đề, từ thương mại đến các tranh cãi liên quan đến dịch COVID-19, hành động chắc chắn dẫn đến sự phản đối kịch liệt từ phía Bắc Kinh.
Bà Thái Anh Văn và đảng Dân Tiến giành chiến thắng trong cuộc bầu cử vào tháng 1 thề sẽ đối đầu với Trung Quốc. Bắc Kinh tuyên bố Đài Loan thuộc chủ quyền của Trung Quốc và nói sẽ dùng vũ lực để kiểm soát hòn đảo này nếu cần.
“Ở đây, tôi muốn nhắc lại những từ “hòa bình, bình đẳng, dân chủ và đối thoại. Chúng tôi sẽ không chấp nhận chính quyền Bắc Kinh sử dụng chính sách “một quốc gia, hai chế độ” để hạ cấp Đài Loan và hủy hoại tính nguyên trạng giữa hai bờ eo biển (Đài Loan). Chúng tôi kiên định với nguyên tắc này”, bà Thái nói.
Trung Quốc sử dụng chính sách “một quốc gia, hai chế độ”, được cho là đảm bảo quyền tự chủ cao, để quản lý Hồng Kông từ khi được Anh trao trả năm 1997. Bắc Kinh cũng từng đề nghị Đài Loan chấp nhận cơ chế này, nhưng các chính đảng chủ chốt ở Đài Loan đều phản đối.
Đáp lại các nhận xét của bà Thái, Văn phòng Các vấn đề Đài Loan của Trung Quốc nói Bắc Kinh sẽ kiên trì với chính sách “một quốc gia, hai chế độ”, nguyên lý trọng tâm trong chính sách của Chủ tịch Tập Cận Bình đối với vấn đề Đài Loan. Trung Quốc “không để bất kỳ khoảng trống nào cho các hoạt động ly khai của Đài Loan” và “nhất thống là điều chắc chắn phải diễn ra”.
Trung Quốc đã tăng cường các cuộc tập trận quân sự gần Đài Loan kể từ khi bà Thái Anh Văn, 64 tuổi, tái đắc cử, phái máy bay và tàu chiến hoạt động gần Đài Loan.
Từ lâu, Đài Loan là vấn đề nóng bỏng và gai góc nhất trong quan hệ Trung Quốc và Mỹ. Chính quyền của Tổng thống Donald Trump ủng hộ mạnh mẽ Đài Loan ngay cả khi đôi bên không có quan hệ ngoại giao chính thức.
Bộ trưởng Ngoại giao Mỹ Mike Pompeo đã gửi lời chúc mừng tới bà Thái hôm thứ Ba, ca ngợi lòng dũng cảm và tầm nhìn của bà trong việc lãnh đạo Đài Loan. Đây là thông điệp cấp cao hiếm hoi từ Washington gửi tới chính quyền Đài Loan.
Ngoại trưởng Mike Pompeo trở thành quan chức cấp cao nhất của Mỹ chúc mừng bà Thái Anh Văn. Theo tường thuật của SCMP, phát biểu của ông Pompeo được đọc tại buổi lễ hôm qua, trước bài phát biểu nhậm chức của bà Thái.
Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã lên án các phát biểu của ông Pompeo, và nói sẽ áp dụng các biện pháp đối phó cần thiết, nhưng không nêu rõ các biện pháp này là gì.
Trung Quốc đã cắt đứt cơ chế đàm phán chính thức với Đài Loan vào năm 2016 sau khi bà Thái lần đầu tiên đắc cử.
Diêu Gia Văn, cố vấn cấp cao của bà Thái Anh Văn, nói với Reuters rằng, cơ hội đàm phán với Trung Quốc là rất nhỏ do căng thẳng đang diễn ra.“Chúng tôi sẵn sàng làm việc với họ bất cứ lúc nào, nhưng Trung Quốc khó có thể nhượng bộ Ðài Loan”, ông nói. “Trong bốn năm tới, có rất ít cơ hội để mối quan hệ xuyên eo biển được cải thiện”.