Lặng lẽ tăng tốc
Hiện tại Việt Nam có 4 nhà sản xuất vaccine Covid-19, đó là Viện Vaccine và Sinh phẩm Y tế (IVAC), Công ty TNHH một thành viên Vaccine và Sinh phẩm số 1 (VABIOTECH), Trung tâm Nghiên cứu sản xuất Vaccine và Sinh phẩm y tế (POLYVAC), Công ty TNHH Công nghệ sinh học dược NANOGEN. 4 nhà sản xuất trong nước cơ bản đáp ứng đủ yêu cầu chương trình tiêm chủng mở rộng trong nước, thay thế vaccine nhập khẩu, tiến tới xuất khẩu vaccine ra một số nước trong khu vực và trên thế giới.
Tháng 3/2020, hệ thống nghiên cứu vaccine của Việt Nam chúng ta bắt đầu kích hoạt. Cả bốn nhà sản xuất nghiên cứu sản xuất vaccine trong nước gồm IVAC, VABIOTEC, NANOGEN và POLYVAC đều tham gia, con số toàn thế giới hiện nay là 150. Bốn nhà sản xuất này đều sử dụng hai công nghệ chính là sử dụng kháng nguyên để gắn trên vecter, trong đó có gắn trên phôi gà của IVAC hoặc sử dụng công nghệ liên quan đến tái tổ hợp protein của NANOGEN. Những công nghệ các nhà sản xuất Việt Nam đang phát triển cũng tương đồng với công nghệ của các nhà sản xuất ở nước ngoài hiện nay phát triển.
Việt Nam đẩy nhanh tiến độ điều chế vaccine ngừa Covid-19. Ảnh: Quang Vinh
Trong bốn nhà sản xuất, NANOGEN với 300 nhân sự tham gia dự án đang có những bước nghiên cứu nhanh nhất và đã tiến tới thử nghiệm trên người vào ngày 17/12. Tháng 7 xuất hiện dịch ở Đà Nẵng lại có chủng mới, nhóm nghiên cứu Việt Nam đã tạo ra chủng thông dụng, sau này chủng virus thay đổi vaccine vẫn có khả năng thích ứng.
Ngoài vaccine dạng tiêm, được biết Nanocovax cũng chế tạo ra loại vaccin dạng xịt mũi sử dụng cho trẻ em dưới 12 tuổi, người có bệnh nền, trên 70 tuổi. Điểm mạnh của vaccine Việt Nam chúng ta là bảo quản được trong nhiệt độ tủ lạnh bình thường (2 - 8oC), trong khi vaccine của một số hãng nước ngoài đang sản xuất phải bảo quản đến nhiệt độ âm 75oC, khó khăn trong việc vận chuyển.
Lần thử nghiệm vaccine NanoCovax này dự kiến giai đoạn 1 sẽ thực hiện khoảng 4 tháng, giai đoạn 2 cũng khoảng 4 tháng gối đầu, giai đoạn 3 khoảng 6 tháng. Như vậy, dự kiến năm 2021, chúng ta sẽ có những dữ liệu lâm sàng về vacicne NanoCovax. Vaccine Nanocovax thành phẩm, bốn liều lượng tương ứng là 25mcg, 50mcg, 75mcg và 100mcg. Nếu quá trình thử nghiệm diễn ra suôn sẻ, vaccine sẽ được đưa vào tiêm chủng tháng 5/2021. Vaccine dùng tiêm bắp, một liều gồm hai mũi tiêm, dự kiến giá bán 120.000 đồng một liều.
Nên nhớ đến tháng 6/2020, Công ty NANOGEN mới chính thức được Bộ Khoa học và Công nghệ đặt hàng nghiên cứu và sản xuất vaccine phòng ngừa Covid-19, trở thành dự án khoa học công nghệ cấp quốc gia. Ngay lập tức các nhà sản xuất vaccine Covid-19 trong nước, trong đó có NANOGEN đã nỗ lực đẩy mạnh tiến độ triển khai nghiên cứu tiến tới thử nghiệm tiền lâm sàng.
Các đơn vị đã hoàn thiện quy trình sản xuất quy mô phòng thí nghiệm và hiện đang đánh giá tính an toàn, tính miễn dịch của vaccine trên động vật. Quy trình sản xuất vaccine Nanocovax diễn ra chặt chẽ, nghiêm ngặt để đảm bảo tính an toàn với 6 công đoạn theo quy chuẩn thế giới. Ngoài vaccine của NANOGEN sắp được thử nghiệm trên người này, Việt Nam còn có một sản phẩm đang hoàn thiện hồ sơ tiền lâm sàng của IVAC để có thể thử nghiệm lâm sàng vào đầu năm 2021. Vaccine của VABIOTECH dự kiến sẽ thử nghiệm trên người vào tháng 3-2021. Hiện nay 2 vaccine của IVAC và VABIOTECH đang trong giai đoạn đánh giá tiền lâm sàng.
Khẳng định vị thế Việt Nam
Dù có bề dày hơn nửa thế kỷ, nhưng nếu xét về năng lực nghiên cứu và sản xuất vaccine, đương nhiên Việt Nam còn đứng sau nhiều quốc gia có nền y tế hiện đại Mỹ, Đức, Pháp, Nga, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản. Trong quá trình triển khai nghiên cứu các nhà khoa học Việt Nam không tuyên bố nhiều về việc sản xuất vaccine ngừa Covid-19. Nhưng với bản lĩnh, trí tuệ của mình chúng ta đã âm thầm tăng tốc, có những thành công bước đầu góp phần khẳng định vị trí mới của Việt Nam trên bản đồ y tế thế giới.
Với trách nhiệm chung vì sức khỏe của cộng đồng, Chính phủ giao Bộ Y tế, Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Quốc phòng cùng các nhà khoa học Việt Nam sẽ chịu trách nhiệm để nghiên cứu và đưa ra vaccine hiệu quả nhất, bảo vệ an toàn cho cộng đồng. Chúng ta hoàn toàn có cơ sở và niềm tin cơ hội dùng vaccine ngừa Covid-19 “Make in Việt Nam” đang đến gần.
"Theo kinh nghiệm của tôi, nếu được sự ủng hộ của cơ quan quản lý, cấp phép, các kết quả trong phòng thí nghiệm tốt và đạt yêu cầu thì phải đến quý II, quý III/2022, Việt Nam mới có vaccine Covid-19 "made in Vietnam" (được cấp phép và bắt đầu đưa vào sản xuất công nghiệp). Tuy nhiên, với nền sản xuất công nghiệp hiện nay, các cơ sở cũng chỉ sản xuất số lượng có hạn, chưa thể sản xuất được nhiều vaccine, đáp ứng nhu cầu toàn dân." - GS.TS Nguyễn Thu Vân - Chủ nhiệm Ban Chủ nhiệm Chương trình sản phẩm quốc gia vaccine sử dụng cho người
Phan Mỹ Hảo - KTĐT