Đánh giá về công tác lập hồ sơ kiến nghị khởi tố theo các tội danh lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN theo quy định tại Bộ luật Hình sự, BHXH Việt Nam cho biết, tình trạng doanh nghiệp vi phạm nghĩa vụ đóng các chính sách diễn ra ngày càng phức tạp. Để có hành lang pháp lý đủ mạnh, Bộ luật Hình sự năm 2015 (có hiệu lực thi hành từ ngày 1-1-2018) đã bổ sung một số điều luật quy định về các tội danh trong lĩnh vực BHXH. Đáng chú ý là tội gian lận BHXH, BHTN (Điều 214); tội gian lận BHYT (Điều 215); tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN (Điều 216).
Các cơ quan chức năng thành phố Hà Nội công bố quyết định thanh tra đối với những đơn vị chậm đóng BHXH.
Tiếp đó, ngày 15-8-2019, Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP (Nghị quyết số 05) hướng dẫn áp dụng Điều 214, Điều 215 và Điều 216 của Bộ Luật hình sự năm 2015.
Thực hiện quy định của pháp luật, sau khi Bộ luật Hình sự có hiệu lực thi hành, BHXH các tỉnh, thành phố đã tham mưu UBND tỉnh, thành phố tăng cường chỉ đạo thực hiện công tác thu, phát triển đối tượng và giảm nợ đọng tiền BHXH, BHYT, BHTN. Với các đơn vị có dấu hiệu vi phạm, giai đoạn 2018-2023, ngành BHXH đã gửi 417 hồ sơ kiến nghị khởi tố sang cơ quan điều tra, trong đó có 34 hồ sơ kiến nghị theo Điều 214 về tội gian lận BHXH, BHTN; 4 hồ sơ kiến nghị khởi tố theo Điều 215 về tội gian lận BHYT; 379 hồ sơ kiến nghị khởi tố theo Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN.
Đến nay, cả nước mới có 15 hồ sơ đã khởi tố, trong đó 8 bản án đã có hiệu lực pháp luật với số tiền cá nhân, tổ chức phải thi hành án cho cơ quan BHXH là hơn 2.690 tỷ đồng, số tiền cơ quan BHXH đã thu hồi được từ thi hành án đạt gần 2.382 tỷ đồng. Phần hồ sơ còn lại, có 220 hồ sơ không khởi tố do được xác định là không có dấu hiệu tội phạm, không có hành vi vi phạm hoặc chuyển sang xử lý hành chính; 23 hồ sơ tạm đình chỉ giải quyết kiến nghị khởi tố; 2 hồ sơ bị tạm đình chỉ, đình chỉ; 103 hồ sơ đang trong quá trình xem xét, giải quyết.
Như vậy, số hồ sơ đã khởi tố còn ít so với số hồ sơ đã kiến nghị. Về vấn đề này, BHXH Việt Nam cho hay, quá trình lập, gửi hồ sơ kiến nghị khởi tố của cơ quan BHXH đối với các hành vi vi phạm lĩnh vực BHXH, BHYT, BHTN hiện gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Hiện, cả nước chưa có vụ án nào liên quan đến Điều 216 được đưa ra xét xử do cơ quan công an xác định hành vi vi phạm chưa đủ yếu tố cấu thành tội phạm, chưa đủ điều kiện thụ lý…
Nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả trong công tác thi hành pháp luật về đóng BHXH, BHTN, BHYT, BHXH Việt Nam kiến nghị các bộ, ngành liên quan sớm nghiên cứu xây dựng các quy định cụ thể về chậm đóng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN trong dự thảo Luật BHXH (sủa đổi), dự thảo Luật BHYT (sửa đổi) và các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan theo hướng đồng bộ, thống nhất.
Vũ Minh - Hà Nội mới