‘Ma trận’ nấm linh chi giả, mối nguy hại cho người tiêu dùng

“Thượng vàng hạ cám” nấm linh chi gắn mác Hàn Quốc

Trong vai người cần tìm mua nấm linh chi, chúng tôi đã tìm đến con phố Lãn Ông, quận Hoàn Kiếm, Hà Nội, nơi buôn bán các loại thuốc đông dược nổi tiếng. Khảo sát một vòng quanh khu vực, PV ghi nhận nấm linh chi tại đây được bán với nhiều mẫu mã và giá cả khác nhau, phổ biến là loại nấm linh chi Hàn Quốc được đóng trong bao bì nilon với hai màu đặc trưng xanh và vàng, có giá giao động từ 900.000 đồng - 1.200.000 đồng/kg. 

Trong vai người đang có nhu cầu cần tìm mua sản phẩm nấm linh chi Hàn Quốc để làm quà biếu, bà chủ cửa hàng đưa cho PV một túi nấm linh chi có bao bì màu xanh, trên bao bì hoàn toàn được ghi bằng chữ Hàn Quốc, trên mỗi cánh nấm còn được khắc thêm một con dấu nhỏ cũng bằng chữ Hàn Quốc. Tuy nhiên sản phẩm không hề có con dấu nhập khẩu và tem nhãn phụ trên bao bì.

Khi PV tỏ ra nghi ngờ về chất lượng của sản phẩm thì người bán hàng nhanh chóng khẳng định: “Đây chắc chắn là hàng nhập khẩu Hàn Quốc vì chỉ có hàng nhập khẩu Hàn Quốc mới có gói chống ẩm như thế này. Cần gì phải dấu. Dấu này có lúc người ra đóng có lúc không. Vì có khi khách hàng không thích nên người ta không làm dấu nữa”. 

Hành trình “thuốc rác” đến tay người tiêu dùng

Để mua nấm linh chi Trung Quốc giá thành rẻ hoàn toàn không khó. Có mặt tại chợ Ninh Hiệp, Gia Lâm, Hà Nội. PV ghi nhận thấy nhiều cửa hàng chỉ rộng khoảng chục mét vuông nhưng dược liệu chất cao như núi, cái gì cũng có. Từ cam thảo, ý dĩ, đẳng sơn... cho tới các loại sâm, nấm linh chi, đông trùng hạ thảo... Thậm chí, có nhiều loại rễ cây, cỏ được bày tràn cả ra vỉa hè ngay cạnh cống thoát nước, trong đó có loại đã ngả màu nấm mốc. Không chỉ vậy, giá cả của những loại dược liệu tại đây cũng chẳng khác gì “ma trận”.

Đáng chú ý, có những loại sâm và nấm có giá thành lên tới hàng chục triệu đồng/kg nhưng cũng có không ít loại bán với giá rẻ giật mình chỉ vài chục nghìn đồng/kg. Nhiều chủ hàng khẳng định: “Muốn mua gốc, bán ngọn, muốn mua được đông dược giá rẻ thì chỉ có thể sang Trung Quốc, có thể đặt hàng và nhờ họ vận chuyển về Việt Nam bằng đường tiểu ngạch”.

Theo chia sẻ của tiểu thương tại chợ Ninh Hiệp, những túi nấm linh chi mác Hàn Quốc mà nhiều người dân dùng để đem đi biếu, nhìn nó hào nhoáng thế thôi chứ nó rẻ tiền, mấy cái hàng đấy đều xuất xứ từ Trung Quốc.

PV tiếp tục tìm đến một cửa hàng khác tại chợ Ninh Hiệp. Sau khi tiếp cận và rò hỏi thông tin chúng tôi được chủ cửa hàng khẳng định: “Tất cả các túi đều giống nhau hết chỉ khác màu thôi, túi chỉ có túi kiểu Hàn này thôi chứ hàng thật thì đắt lắm gần bốn triệu, nhưng cái đấy không có sẵn đâu muốn có thì phải đặt”.

Khi PV tiếp tục hỏi tại sao nấm được nhập từ Trung Quốc mà lại có mác Hàn Quốc, chủ cửa hàng tiếp tục chia sẻ: “Mình nhập từ bên Trung Quốc về rồi người ta cho túi mình về tự đóng mác, ở đây tất cả đều bán như thế. Thế nên nhiều người ra sân bay người ta mua bị đắt, nếu có ý định lấy thì để xuống lấy hàng, lấy giá 280.000vnđ/1 kg”.

Khi được ngỏ ý muốn vào xem hàng tận kho, chủ cửa hàng liên tục từ chối, chỉ khi PV cam kết sẽ lấy số lượng lớn thì chủ cửa hàng này mới dẫn PV tới một căn nhà trong hẻm.

Tại đây, theo ghi nhận của PV các cây nấm khô xuất xứ từ Trung Quốc đang được thợ làm hô biến thành mác Hàn Quốc với vài thủ thuật đơn giản đó là lấy một con dấu nóng với dòng chữ “MADE IN KOREA” rồi đóng lên cánh nấm,  sau đó đóng bao bì. Khi được hỏi tại sao không đóng dấu ở bên kia rồi mới đưa về, chủ cửa hàng tiết lộ: “Nếu mà đóng mác ở bên kia rồi mới đem về thì thuế nhập khẩu cao lắm, nhập thế về mình không bán được”.

Như vậy với 1 chút thủ thuật nho nhỏ hàng trăm cây nấm linh chi được đóng gói và đưa đi tiêu thụ tại nhiều cơ sở kinh doanh bán lẻ nấm linh chi trên toàn quốc.

Mập mờ nguồn gốc, đa số là hàng nhập lậu 

Chuyên gia ẩm thực Lê Công Yên khẳng định nấm linh chi nhập hiện nay hầu hết là theo đường tiểu ngạch hoặc xách tay, chất lượng không được kiểm nghiệm. Theo ông Yên, bản thân người trong nghề cũng cần có kiến thức nhất định mới có thể phân biệt được nấm linh chi Hàn Quốc và Trung Quốc bởi chúng rất giống nhau.

“Khi đi mua hàng thì trước tiên chúng ta phải tìm những địa điểm, cơ sở bán hàng tin cậy, với công nghệ hiện tại bây giờ thì công nghệ làm giả rất là tinh vi. Để  quản lý vấn đề này thì cần có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng để tìm ra manh mối để xử lý các cơ sở làm giả, đánh lừa người tiêu dung. Còn đối với những người mua hàng thì nên thận trọng khi mua các sản phẩm gắn mác hàng nhập khẩu.” 

Đồng quan điểm với chuyên gia ẩm thực Lê Công Yên, PGS.TS Trần Đáng – Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng, Nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) khẳng định, hiện nay các sản phẩm nấm linh chi được bán tràn lan với đủ mẫu mã hình thức tại nhiều cửa hàng, thậm chí còn được bán trên mạng xã hội hay website, để nhận biết hàng thật và giả thì rất khó. Khi rao bán trên các website, người bán luôn đưa ra những lời có cánh và đảm bảo về chất lượng cho người tiêu dùng khiến người mua luôn bị nhầm lẫn bởi nấm linh chi Hàn Quốc và nấm linh chi Trung Quốc. Không chỉ có vậy, khi người mua có nhu cầu họ sẵn sàng giao tận nhà mà không mất chi phí vận chuyển.

Những cây nấm linh chi này thường sẽ không đạt tiêu chuẩn về tuổi thọ, chất lượng sẽ chưa đạt chuẩn để sử dụng. Thậm chí còn có nhiều nơi họ còn nhập nguyên liệu là các loại rác thuốc từ Trung Quốc về trộn với cùng với hàng thật, đóng lại bao bì là cũng không thể phân biệt được. Những rác thuốc này nhiều nhất cũng chỉ còn khoảng 40% dược chất vì đã qua sử dụng và được sấy lại nên về chất lượng sẽ không đảm bảo được chất lượng cho người sử dụng, về lâu về dài có thể sinh bệnh. 

Nấm giả, nấm lậu, nấm kém chất lượng, hiện không chỉ được bán tràn lan ngoài thị trường mà còn len lỏi vào các trung tâm thương mại. Người tiêu dùng muốn mua được nấm linh chim Hàn Quốc chính hãng phải tìm đến những địa chỉ đáng tin cậy, không nên ham rẻ mà chuốc họa vào thân.

 Vũ Châu