Đã từ lâu, cây đa cổ thụ bên cạnh ngôi đền thờ Bà Kiệu trên đường Đinh Tiên Hoàng, đối diện với hồ Gươm đã trở thành hình ảnh quen thuộc của nhiều người dân Thủ đô.
Được biết, cây bên đền Bà Kiệu là một trong những cây đa có diện tích vòng thân, tuổi đời cao nhất nhì ở Thủ đô, mang trong mình những giá trị đặc biệt về lịch sử và tín ngưỡng của người Hà Nội.
Theo các tài liệu, cây đa có cùng thời gian với sự hình thành của ngôi đền cổ Bà Kiệu vào thế kỷ 17.
Tương truyền, vị trí của cây đa bây giờ là của một cây gạo lớn, quan lại thời xưa đi tới lễ đền thường buộc ngựa vào gốc cây gạo này.
Khi chim chóc ăn quả đa tha về để vào chỗ mục của thân cây gạo thì mọc lên một cây đa nhỏ. Cây đa lớn dần, bao bọc xung quanh cây gạo rồi “nuốt” chửng cây gạo to lớn.
Vì không thể phát triển được, cây gạo đã chết mục theo thời gian nên người xưa mới gọi là cây đa bóp cổ, bởi nó được mọc trên thân của cây gạo và khiến cây gạo bị chết.
Cũng chính vì thế mà phần giữa của thân cây đa có một vết hõm sâu.
Sau bốn thế kỷ tồn tại, cây đa đã có một kích thước ấn tượng với chu vi phần gốc lên tới 15 m. Có thể nói, cây đa bên đền Bà Kiệu là một trong những cây đa có số đo vòng thân lớn nhất nhì ở khu vực Hà Nội.
Cây có tán lá rộng hàng trăm mét, phủ bóng mát cho cả đoạn đường phía trước đền ngôi đền cổ. Những ngày nắng nóng, bóng cây cũng trở thành điểm hóng mát của nhiều người khi đến với khu vực hồ gươm.
Trải qua năm tháng, cây đa bên đền Bà Kiệu đã trở thành dấu ấn lịch sử quý giá của mảnh đất, con người Thủ đô Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung.
Vũ Cừ