Đảm bảo an toàn là bước đi bền vững cho “nền kinh tế ban đêm”.
Bài toán khó
Ở nhiều nước trên thế giới, “nền kinh tế ban đêm” (night-time economy) được cho là “gà đẻ trứng vàng” với nguồn lợi nhuận khổng lồ cùng hàng triệu công ăn việc làm. Tại Anh, ước tính mỗi năm thu về 66.3 tỷ bảng, đóng góp khoảng 6% GDP và tạo ra hơn 723.000 lao động trực tiếp.
Ở Sydney (Úc) lợi nhuận hàng năm là 3,64 tỉ đô với hơn 4600 doanh nghiệp và 32.000 lao động. Paris (Pháp) nổi tiếng với Moulin Rouge – nơi du khách có thể xem biểu diễn hài kịch và nhấm nháp rượu vang hảo hạng; tới Anh quốc, du khách bắt buộc phải trải nghiệm Khu ẩm thực đêm trong Hawker House...
Châu Âu đã tồn tại những “đế chế” về đêm từ lâu, nơi du khách có thể trải nghiệm và như sống cùng văn hóa nước đó.
“Nền kinh tế ban đêm” – không đơn thuần chỉ là thúc đẩy mà còn là “cầu nối” dẫn du khách tới nhịp sống sôi động của một trong những quốc gia phát triển nhanh nhất Đông Nam Á. Để làm được điều đó, ngoài dịch vụ vui chơi giải trí, cần tới những sản phẩm phụ trợ, cơ sở ăn uống,… quy hoạch một cách đồng đều. Nhưng làm cách nào thúc đẩy “kinh tế ban đêm” vẫn còn là bài toán khó đối với Việt Nam.
Cộng đồng du lịch quốc tế đã quá quen thuộc với phố Tạ Hiện – tụ điểm vui chơi về đêm tại Hà Nội. Những dãy bán bia với quán bar và hàng ghế nhựa kín người ngồi khiến con phố luôn sôi động, náo nhiệt. Tạ Hiện có thể coi là một biểu hiện của “nền kinh tế ban đêm” bao gồm các hoạt động vui chơi giải trí, ẩm thực, âm nhạc, lễ hội, nghệ thuật, sự kiện diễn ra sau 17h.
Nhưng, ngoài Tạ Hiện, “nền kinh tế ban đêm” tại Hà Nội khá đìu hiu. Ngoài một số chợ đêm, phố ẩm thực Tống Duy Tân, các dịch vụ vui chơi hay cơ sở ẩm thực 24/24 gần như không có. Số liệu Phòng kinh tế quận Hoàn Kiếm cũng cho thấy hiện nay chỉ có 65 hộ kinh doanh được thí điểm cấp phép hoạt động đến 2h sáng.
Nhiều chuyên gia nhận định đây là con số khiêm tốn, bỏ phí nguồn lực. Không thể phủ nhận sự thật rằng du khách không có địa điểm vui chơi, giải trí. Họ bắt buộc phải đi ngủ sớm trong khi nhu cầu khám phá, tìm hiểu lớn.
So với các thành phố lớn trên thế giới đã hoàn thiện từ hạ tầng đến dịch vụ đa dạng để đáp ứng nhu cầu du lịch đêm; ở Việt Nam, bên cạnh những quán bia nhậu vốn quá quen thuộc về đêm, hiện vẫn chưa có những hoạt động về đêm độc đáo khác có thể thu hút đông đảo người dân và du khách.
Nhà nghiên cứu Zhao Ping - Hội đồng Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc chỉ ra: “Trung Quốc đã quyết định giảm giá tiêu thụ điện, kéo dài thời gian làm việc của siêu thị, trung tâm thương mại và dịch vụ giao thông công cộng,… và khởi sắc “nền kinh tế ban đêm” một cách ngoạn mục.
Theo đó, để tạo thuận lợi cho “kinh tế ban đêm”, chuỗi cung ứng nên được cải thiện để phục vụ các dịch vụ đa dạng, không chỉ có mua sắm và ăn uống. Mặt khác, chính quyền địa phương cần tạo môi trường kinh doanh lành mạnh và tăng cường giám sát về an ninh, vệ sinh an toàn thực phẩm, ô nhiễm môi trường”.
Áp lực tội phạm gia tăng
Phát triển “nền kinh tế ban đêm” bền vững cần đảm bảo an ninh trật tự và hạ tầng phụ trợ kèm theo. Hiện nay du lịch đêm tại các thành phố lớn tiềm ẩn khá nhiều nguy hiểm. Shin Young, 25 tuổi, du khách Hàn Quốc chia sẻ: “Tôi thích không khí Hà Nội về đêm. Không ồn ào, đặc biệt tôi có thể thoải mái đi bộ dưới đường phố mà không sợ ai đâm vào”. Song sự có mặt của ăn xin rong, trấn lột và đua xe là điều Shin Young cảm thấy hơi lo sợ khi ra đường buổi đêm.
Trộm cắp, cướp giật tài sản không chỉ gây thiệt hại về tài sản mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới hình ảnh du lịch. Đi kèm là nạn ăn xin, trấn lột diễn biến phức tạp tại khu vực phố cổ khiến bài toán quản lý trở thành thách thức lớn.
Không chỉ rủi ro trên đường phố, các dịch vụ giải trí như karaoke, vũ trường,… đều là một trong những ngành nghề có điều kiện, có tính chất phức tạp, dễ biến tướng. Nếu không có một giải pháp kiềm chế tệ nạn sẽ khiến “nền kinh tế ban đêm” phát triển một cách lỏng lẻo, tạo điều kiện cho nhiều loại hình tội phạm gia tăng.
Nhìn chung du lịch ban ngày tại Hà Nội cho thấy dấu hiệu quá tải bởi lưu lượng xe cộ đông, dân cư đông, tắc đường và khói bụi nghiêm trọng. Phát triển du lịch về đêm, nếu được nhìn nhận đúng đắn, cũng có thể xem như một cách thức giảm tải áp lực đô thị và đem đến sự thoải mái cho du khách.
Song sự phát triển không cần nóng vội mà trước mắt nên có chính sách thúc đẩy phù hợp, nhằm tạo điều kiện tận dụng tối đa nguồn lực, đem lại sức sống mới cho khu phố cổ và nhiều thành phố lớn khác, kết hợp với đầu tư xây dựng sản phẩm độc đáo, nâng cấp hạ tầng đi kèm.