Những hậu quả đau lòng
Theo thống kê của Cục Cảnh sát PCCC và CNCH (Bộ Công an), quý I/2021, toàn quốc xảy ra 618 vụ cháy (573 vụ cháy dân sự và 45 vụ cháy rừng), làm chết 16 người, bị thương 30 người; về tài sản ước tính thành tiền khoảng 163 tỷ đồng và 2.946,7ha rừng.
So với cùng kỳ năm 2020: Số vụ cháy giảm 160 vụ, giảm 20,57%, số người chết giảm 4 người, giảm 20%; số người bị thương giảm 17 người, giảm 36,17%; thiệt hại về tài sản giảm 34,41 tỷ đồng, giảm 17,43%. Xảy ra 10 vụ nổ, làm 5 người chết và 9 người bị thương. So với cùng kỳ năm 2021: Số vụ nổ tăng 2 vụ, tăng 25%; số người chết không tăng, không giảm và số người bị thương giảm 6 người, giảm 40%...
Vụ cháy xảy ra tại nhà ở, kết hợp kinh doanh trên phố Tôn Đức Thắng (Hà Nội) làm 4 người trong một gia đình tử vong.
Ngoài ra, trong quý I/2021, toàn quốc xảy ra 1.107 vụ sự cố chạm chập thiết bị điện trên cột điện, trong nhà dân. Tình hình cháy, nổ và sự cố tập trung ở địa bàn thành thị (xảy ra 960 vụ, chiếm 55,65%) và xảy ra ở một số địa phương có tốc độ phát triển kinh tế và đô thị hóa nhanh, nhiều cơ sở sản xuất, kinh doanh. Số vụ cháy và sự cố tập trung vào loại hình nhà dân (627 vụ, chiếm 36,34%); các vụ cháy cơ sở sản xuất, kho hàng hóa tiếp tục có những diễn biến phức tạp xảy ra nhiều vụ cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng đối với loại hình cơ sở này…
Bên cạnh những vụ cháy lớn gây thiệt hại nghiêm trọng nêu trên, đã xảy ra các vụ cháy tại khu vực dân cư, nhà ở kết hợp kinh doanh với đặc điểm chủ yếu của các công trình là dạng nhà ống liên kế có thể kết hợp vừa để ở, vừa sản xuất, kinh doanh nhỏ lẻ. Hầu hết các vụ cháy này, thiệt hại về tài sản không lớn nhưng lại gây hậu quả nghiêm trọng về người; điển hình như vụ cháy nhà dân ngày 30/3/2021 tại 899 Nguyễn Thị Định, phường Cát Lái, thành phố Thủ Đức, TP Hồ Chí Minh làm chết 6 người và 1 người bị thương; vụ cháy ngày 25/3/2021 tại hẻm 45 đường Cao Lỗ, phường 4, quận 8 TP Hồ Chí Minh làm chết 3 người. Khi nhiều người dân chưa hết bàng hoàng về 2 vụ cháy trên thì đến ngày 4/4, lại xảy ra vụ cháy trên phố Tôn Đức Thắng (Hà Nội) làm 4 người trong một gia đình tử vong… Có thể thấy, điểm tương đồng các vụ cháy là những ngôi nhà không quá lớn, nhưng số người tử vong nhiều, vô cùng thương tâm!
Hiện trường vụ cháy nhà (dạng nhà ống) trong ngõ phố Tam Khương (quận Đống Đa) khiến 4 sinh viên tử vong.
Cảnh sát chỉ ra những bất cập
Về hiện trường vụ cháy nhà ở kết hợp kinh doanh bỉm, đồ sơ sinh trên phố Tôn Đức Thắng (Hà Nội), cán bộ Đội tìm kiếm cứu nạn, Công an quận Đống Đa cho biết: Hiện trường là ngôi nhà 3 tầng rộng chừng 60m2, chỉ trong thời gian ngắn đã chìm trong biển lửa, biến tất cả những tài sản trong nhà trở thành tro. Ngay cả những khung thép cũng bị lửa nung nóng, biến dạng, sập đổ ngổn ngang, khiến cho công tác tiếp cận tìm kiếm cứu nạn của lực lượng chức năng gặp không ít khó khăn.
Khi lực lượng cứu nạn, do căn nhà có nhiều vật cản, các lực lượng tìm kiếm cứu nạn đã phân công thay đổi từng tốp CBCS để tiếp cận tìm, gạt, bới tro tàn ngập trong nước để chạy đua với thời gian. Lúc đó, các chiến sỹ tìm những điều may mắn nhất có thể đến, đó là mạng sống con người.
“Toàn bộ hàng hóa gồm các loại đồ sơ sinh, bỉm giấy là vật liệu dễ cháy. Nó không chỉ cháy nhanh trong từng giây, mà còn tạo ra khói độc dày đặc. Trong không gian chật chội, điện không có, nhưng các chiến sỹ công an phải chạy đua với thời gian, bằng mọi cách khẩn trương nhất, xoay sở để tìm kiếm, tiếp cận nơi có người mắc kẹt”, cán bộ Đội tìm kiếm cứu nạn, Công an quận Đống Đa chia sẻ.
Cũng theo lực lượng Cảnh sát PCCC và CNCH, quy mô của vụ cháy không lớn bởi ngôi nhà có diện tích trung bình, tuy nhiên đặc thù của loại hình cơ sở không có lối thoát nạn, nên khi xảy cháy khói và lửa đã nhanh chóng om trong các căn phòng. Khi xảy ra cháy, chủ nhân lại đang ngủ, nên khó phát hiện vụ cháy bởi ở tầng trên và không kiểm soát được các phòng ngủ. Phát hiện lửa bùng phát lớn, mọi người bị cuống, không biết tìm lối thoát hiểm đằng nào.
Lãnh đạo Đội Cảnh sát PCCC và CNCH Công an quận Đống Đa đánh giá: “Khi bình thường, lối đi lại còn phải len chân mới đi được, thì khi xảy ra sự cố hỏa hoạn việc thoát nạn trong hoảng loạn là điều không thể thực hiện được. Chưa kể đến việc, chính những bọc hàng đó, là cầu nối bắt lửa để nó bùng phát nhanh hơn rồi lan lên các tầng và cháy lớn gấp bội phần”.
Hiện nay, trên địa bàn TP Hà Nội, đa phần các nhà ở xây dựng theo thiết kế hình ống. Loại hình thiết kế này, lối ra vào đồng thời cũng là lối thoát nạn. Song cũng có nhiều hộ dân do muốn tăng không gian sống rộng rãi hơn, nên việc tận dụng từng phân đất cho căn phòng của mình là không hiếm gặp, nhưng ít ai nghĩ tới và đặt ra tình huống xấu nhất là khi xảy cháy, nổ sẽ thoát đi đâu? Đáng chú ý, trên tầng thượng nhiều gia đình đã bịt kín bằng mái tôn, không để khoảng thoáng vì sợ mưa gió và trộm đột nhập, nên khi cháy không biết thoát đường nào?…
Lối thoát là cửa chính bị bịt kín và hàng hoá chất ở lối ra vào khi xảy ra không thể thoát hiểm.
Trên tầng thượng ngôi nhà ở phố Tôn Đức Thắng xảy ra cháy bịt kín tôn và khung sắt.
Với những ngôi nhà có mặt tiền và đây thường là điểm cứu nạn, thoát nạn nhanh nhất, hiệu quả nhất khi có cháy thì đã bị cửa hoặc chống trộm cản trở... Còn những hộ gia đình có nhà ở kết hợp nơi kinh doanh đều tiềm ẩn cháy nổ cao, bởi cách sắp xếp hàng hóa kém khoa học và lơ là trong công tác đảm bảo an toàn PCCC của chính người dân.
Trong những năm qua, Công an TP Hà Nội đã chủ động và thường xuyên tuyên truyền tập huấn về công tác PCCC đến các cơ quan, doanh nghiệp, khu dân cư. Các mô hình về PCCC đã được thành lập ngay từ cơ sở quận, huyện, phường, xã… Việc tuyên truyền không chỉ là biện pháp nhắc nhở nâng cao ý thức mà còn là biện pháp trau dồi kỹ năng thoát nạn trong tình huống cháy, nổ xảy ra.
Tại các buổi tuyên truyền, tập huấn PCCC, cán bộ Cảnh sát PCCC và CNCH luôn khuyến cáo người dân cần bình tĩnh xử lý khi phát hiện vụ cháy, ắt sẽ an toàn và không thể xảy cháy lan, cháy lớn. Thế nhưng, nhiều gia đình vẫn còn thiếu ý thức, coi thường vấn đề cháy nổ, trong gia đình không tự trang bị bình chữa cháy và các thiết bị PCCC, khi phát hiện cháy nhỏ không tự xử lý cháy ngay từ đầu, dẫn đến hoảng loạn kêu cứu, nhờ hàng xóm sang dập lửa nhưng lại không có bình chữa cháy…
Để hạn chế cháy và thiệt hại do cháy, nổ gây ra, Đại tá Trần Ngọc Dương, Phó Giám đốc Công an TP Hà Nội khuyến cáo: “Đối với các hộ dân và cơ sở kinh doanh, việc sắp xếp hàng hóa có khoảng cách và lối thoát nạn là điều bắt buộc phải thực hiện. Tuyệt đối không để các thiết bị điện có cắm điện lên đồ dễ cháy. Không cắm sạc pin xe đạp điện và điện thoại di động qua đêm và để gần xe máy có xăng. Cần kiểm tra các thiết bị điện trước khi ra khỏi nhà hoặc đi ngủ. Các thiết bị điện cần được bảo dưỡng đúng định kỳ, kiểm tra thay thế kịp thời hệ thống điện bị chuột cắn và phải đi dây điện trong ống gen.
Cũng theo Đại tá Trần Ngọc Dương, đối với việc thoát nạn trong những ngôi nhà có không gian, diện tích chật chội cần tính toán, bố trí sắp xếp khoa học đồ dùng và hàng hóa. Khi để xe máy trong nhà cần khóa van xăng, tránh tình trạng hư hỏng kim xăng bị chảy tràn ra nền nhà có thể nguy hiểm, cháy nổ. Không để nhiều đồ dùng, hàng hóa dễ cháy nơi đun nấu. Không dự trữ xăng, dầu, khí đốt, khí dễ cháy nổ và các chất lỏng dễ cháy ở trong nhà; trường hợp cần phải dự trữ số lượng ít nhất và để ở khu vực riêng biệt tránh nhầm lẫn, đổ vỡ. Không sạc điện thoại di động để trên các nệm mút, vải vóc, kiểm tra thường xuyên thiết bị tiêu thụ điện ban đêm…
Đạt Lê - Hoàng Tuấn - Theo KTĐT