Khi sách giáo khoa và sách tham khảo song hành

Hàng loạt sách tham khảo (STK) được phát hành từ Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam mà Công ty chủ đạo tại thị trường miền Nam là Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam, Công ty CP Đầu tư - Phát triển Giáo dục Phương Nam, danh mục sách tham khảo của các công ty này  được các Sở GD&ĐT các tỉnh giới thiệu đến học sinh như một loại sách bắt buộc với giá khá cao và phát hành số lượng cực lớn nên mang về doanh thu khủng cho công ty này.

Có hay không việc "bắt tay" giữa địa phương và Nhà xuất bản?

Thời gian gần đây, các phương tiện truyền thông có nhắc đến rất nhiều hiện tượng các trường trong toàn quốc “được” mời mua sách giáo khoa (SGK) kèm STK. Trong đó có nhiều trường hợp ghi nhận tại Tp.HCM từ nhiều năm trước, khiến các phụ huynh bị "hụt hơi".

Cụ thể, cuối năm học 2021-2022, nhiều phụ huynh Trường tiểu học Nguyễn Du, quận 12, Tp.HCM nhận được báo giá ấn phẩm SGK, các tài liệu tham khảo cho năm học 2022-2023 mà nhà trường gửi. Theo danh mục đề nghị này, học sinh lớp 2 có 13 hạng mục, ít nhất có 31 cuốn sách với tổng số tiền 917.000 đồng, tính cả 50.000 đồng giấy bao sách. 

Danh mục cách loại sách của học sinh lớp 2, Trường Tiểu học Nguyễn Du, quận 12, Tp.HCM( năm học 2022-2023) trước khi bổ sung cột đồng ý/không đồng ý (Ảnh: CTV).

Trong đó, bộ SGK Chân trời sáng tạo gồm 10 cuốn (179.000 đồng), bộ sách bài tập Chân trời sáng tạo 11 cuốn (139.000 đồng), sách tiếng Anh (228.000 đồng) với tổng số tiền 546.000 đồng. Đi kèm theo là hàng loạt sách đi kèm như Bộ thực hành Toán - tiếng Việt (188.000 đồng), sách vui cùng chữ viết tập 1 và tập 2, sách bài tập phát triển năng lực toán, sách an toàn giao thông... Sau khi phụ huynh có ý kiến, Trường tiểu học Nguyễn Du đã bổ sung vào danh mục thêm hai cột đồng ý/không đồng ý.

Từ đó có thể nhận thấy một thực trạng, các nhà trường cũng không thể tự nhiên giới thiệu các sách tham khảo này  nếu không có sự bắt tay giữa Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam, Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục Phương Nam với các trường học. Cái gì đằng sau việc nhà trường giới thiệu các loại sách tham khảo này?

Liên quan đến báo cáo tài chính và hoạt động phát hành sách tại các tỉnh phía Nam của Công ty Cổ phần Đầu tư & Phát triển Giáo dục Phương Nam – đơn vị thuộc Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, theo đó, chi phí tập huấn và phát triển thị trường ở các địa phương trong 9 tháng của năm 2021, là gần 54 tỷ đồng. Câu hỏi đặt ra, việc phát triển thị trường đối với đơn vị phát hành sách bao gồm những hoạt động gì? Tại sao chi phí lại lớn đến vậy? Liệu phát triển thị trường để bán sách, hay bản chất là thao túng thị trường để độc quyền sách?

Những bộ sách tham khảo được liệt kê dưới đây có số lượng phát hành cực khủng. Nếu là STK bình thường thì số lượng phát hành nhiều lắm từ 5.000 – 7.000 bản, nhưng đọc các con số dưới đây thì mọi người phải sửng sốt.

Những bộ sách được liệt kê dưới đây dù là sách tham khảo học sinh vẫn phải mua 100% như sách giáo khoa. Bộ sách tham khảo được phát hành trực tiếp đến các trường và Sở GD&ĐT tại Tp.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Tiền Giang, Khánh Hoà, Đồng Tháp... và Công ty Phương Nam luôn hướng các Sở GD&ĐT hướng dẫn sử dụng các bộ sách này vào trong buổi học thứ 2 như sách giáo khoa.

Sách Luyện Mĩ thuật 4

Các bộ sách tham khảo và số lượng phát hành khủng

Không khó để các phụ huynh tiểu học tại các tỉnh thành phố phía Nam có thể bắt gặp những bộ sách sau trong Danh mục sách tham khảo tiểu học của các nhà xuất bản này như: Bộ Em tập viết đúng viết đẹp, sản lượng bình quân hàng năm từ lớp 1 – lớp 5 (10 cuốn), trung bình mỗi năm phát hành 2.000.000 bản.

Bộ Em tập viết đúng viết đẹp 1,2 bộ Chân trời sáng tạo. Bộ Em tập viết đúng viết đẹp (cũ là lớp 4,5 sẽ không có chữ Chân trời sáng tạo ), bộ mới mới là lớp 1,2,3 có tên theo bộ sách giáo kho Chân trời sáng tạo hoặc theo bộ Kết nối tri thức và cuộc sống

Sách Văn hoá Giao thông (lớp 1 - lớp 5) – cột tác giả ghi là Bộ GD&DT có giá 19.000 đ/cuốn. Số lượng phát hành giá 30.000 bản/1 tên sách. Rồi bộ Tài liệu An toàn giao thông (từ lớp 1-lớp 5) giá 13.000 đồng/cuốn.

Phát triển năng lực Toán 1,2,3 bộ Chân trời sáng tạo có giá 35.000 đ/cuốn. Số lượng phát hành: 10.000 – 20.000  bản/sách

Bộ Luyện tập Tin học ( Từ lớp 1 – lớp 5) có giá từ 25.000–30.000đ/cuốn. Số lượng phát hành: 20.000 – 30.000  bản/sách. Rèn kĩ năng Tập làm văn 4,5 (mỗi lớp 2 tập)  có giá 33.000 đồng/cuốn. Số lượng phát hành: 30.000 bản/sách.

Bài tập phát triển năng lực toán của NXB Giáo dục Việt Nam.

Đối với Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam cũng có  các bộ sách tham khảo phát hành với số lượng lớn. Cụ thể bộ Luyện tập Mĩ thuật lớp 4, lớp 5 (mỗi lớp 2 tập) có giá 21.000 đồng/cuốn. Số lượng phát hành: 50.000 – 70.000  bản/sách. Bộ Vở thực hành THCS lớp 6 và lớp 7 bộ Chân trời sáng tạo gồm danh mục 24 tên sách có giá rất cao.

Ví dụ: Vở thực hành Mĩ thuật 6 giá 42.000 đồng, Vở thực hành Ngữ văn 7 (2 tập) giá 32.000 đồng/tập, Vở thực hành Toán 7 tập 1 giá 35.000 đồng, Vở thực hành Toán 7 tập 2 giá 32.000 đồng.

Nhiều vở tập viết có giá thành cao

Điều kỳ lạ của bộ này là ở chỗ trong khi Bộ sách giáo khoa Chân trời sáng tạo đã có kèm theo bộ bài tập Chân trời sáng tạo. Nhưng Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục miền Nam xuất bản và phát hành thêm bộ bài tập với tên gọi “Vở Thực hành”.

Công Công ty CP Sách và Thiết bị Giáo dục Phương Nam thì lại phát hành bộ sách bài tập với tên gọi “Bài tập thực hành….” tất cả các môn lớp 6, lớp 7.

Số lượng phát hành cũng khá lớn mà giá lại cao hơn nhiều. Như Bài tập thực hành Toán Lớp 6 tập 1 (Theo Chương trình GDPT 2018) giá 40.000 đồng, Bài tập thực hành Toán lớp 6 tập 2 giá 40.000 đồng.

Bộ Giáo dục & Đào tạo đã có những văn bản cấm bán STK trong trường học, nhưng các công ty CP Đầu tư - Phát triển Giáo dục Phương Nam và công ty Cổ phần Sách - TBGD Miền Nam - đơn vị thuộc Nhà xuất bản Giáo dục - trực thuộc Bộ GD & ĐT lại vẫn bán STK với số lượng lớn và được sử dụng như SGK.

Ba tháng nữa thầy trò trong cả nước sẽ chuẩn bị cho việc đón năm học mới 2023-2024.  Vậy có còn hiện tượng NXB Giáo dục bán combo sách theo kiểu “bia kèm lạc” nữa không ?

Câu hỏi này phụ thuộc vào cái tâm của người làm sách, và hơn hết, vào NXB GD Việt Nam.