Các đồng chí lãnh đạo thành phố thực hiện nghi lễ khởi công.
Tham dự buổi lễ có các đồng chí: Đinh Tiến Dũng, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy, Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội; Nguyễn Ngọc Tuấn, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố, Phó Trưởng đoàn đại biểu Quốc hội thành phố Hà Nội; các Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội: Chủ nhiệm Ủy ban Kiểm tra Thành ủy Hoàng Trọng Quyết, Trưởng ban Tổ chức Thành ủy Vũ Đức Bảo, Thiếu tướng - Tư lệnh Bộ Tư lệnh Thủ đô Nguyễn Quốc Duyệt; lãnh đạo một số sở, ngành, huyện Ba Vì và cán bộ, nhân dân địa phương.
Dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích đền Hạ nhằm đáp ứng mong đợi của người dân; không chỉ có ý nghĩa lịch sử, văn hóa, mà còn có ý nghĩa tâm linh. Dự án là sự cụ thể hóa tinh thần chỉ đạo của Bí thư Thành ủy Đinh Tiến Dũng với quyết tâm tập trung tôn tạo và phục dựng những di tích quan trọng nhằm bảo tồn, phát huy những giá trị truyền thống văn hóa, lịch sử, tạo tiền đề và động lực cho phát triển kinh tế - xã hội.
Các đồng chí lãnh đạo thành phố dự buổi lễ.
Trong dự thảo Nghị quyết chuyên đề về "Phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045" vừa được Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố Hà Nội (khóa XVII) thông qua tại Hội nghị lần thứ sáu, “du lịch văn hóa” là 1 trong 6 lĩnh vực trọng tâm, trọng điểm được Hà Nội xác định để phát triển công nghiệp văn hóa với mục tiêu đóng góp 4-5% tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) vào năm 2025, tăng lên 7% vào năm 2030 và 10% vào năm 2045.
Theo sách "Sơn Tây tỉnh địa chí" của Phạm Xuân Độ, đền Hạ gọi là Tây cung thờ Tam vị Thượng đẳng: Tản Viên Sơn Thánh, Cao Sơn Đại Vương và Quý Minh Đại Vương.
Tương truyền, thuở nhỏ, ba anh em Sơn Tinh từ động Lăng Sương sang núi Ngọc Tản kiếm củi, nhiều hôm trời tối không về kịp, phải đốn cây rừng dựng lều ngủ lại. Sau khi được bà Ma Thị Cao Sơn ở núi Tản Viên di chúc để lại toàn bộ tài sản, Sơn Tinh về núi Ngọc Tản lập cơ nghiệp, dạy dân trồng lúa, trị thủy, chữa bệnh, đánh đuổi giặc ngoại xâm. Về sau, nhân dân đã xây dựng đền ngay tại nơi đây để thờ Ngài và gọi là đền Hạ để tưởng nhớ, ghi nhận công ơn.
Đền Hạ có kiến trúc hình chữ Công, theo thế tựa lưng vào núi Ba Vì, quay mặt nhìn ra phía sông Đà.
Đền Hạ có kiến trúc hình chữ Công, theo thế tựa lưng vào núi Ba Vì, quay mặt nhìn ra phía sông Đà. Ngoài sân có tấm bia đá ghi dòng chữ "Tản Viên từ ký" (ghi chép về đền thờ Tản Viên), dựng vào năm Tự Đức thứ nhất (1848) triều Nguyễn. Nội dung bia cho biết đền Hạ được xây dựng quy mô lớn, vua Tự Đức đã cấp 2.000 quan tiền để xây dựng đền.
Đền Hạ còn có tên gọi là "Đền năm dân" tức là do 5 dân (dân Trung Nghĩa thuộc Tổng Tu Vũ, dân Đồng Luận, Lương Khê, Đan Thê, Thạch Xá thuộc Tổng Lương Truyền) phụng thờ.
Do được xây dựng cách đây cả trăm năm, chịu tác động của thời tiết, đền Hạ bị xuống cấp ngày càng nghiêm trọng. Năm 1993, nhân dân địa phương và thập phương công đức đã thực hiện tu bổ đền Hạ, nhưng hiện nay, công trình tiếp tục xuống cấp.
Dự án tu bổ đền Hạ dự kiến hoàn thành vào tháng 12-2022.
Về giá trị, đền Hạ được công nhận là di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia từ năm 2008. Năm 2018, liên quan đến đền, tục thờ Viên Sơn Thánh được công nhận là di sản phi vật thể cấp quốc gia.
Dự án bảo tồn, tôn tạo và phát huy giá trị di tích đền Hạ được UBND thành phố Hà Nội phê duyệt, do UBND huyện Ba Vì làm chủ đầu tư. Trước khi khởi công, dự án đã được thực hiện một phần nhờ kinh phí chủ yếu từ xã hội hóa. Phần chưa hoàn thành được khởi công thực hiện lần này có tổng mức đầu tư là gần 30 tỷ đồng, gồm các hạng mục: Nhà mẫu, nhà tả hữu vu, nhà bia, nhà hòm đòn, nhà khách, nghi môn nội, hệ thống sân đường bãi đỗ xe. Đơn vị trúng thầu thi công là Công ty TNHH Mạnh Quân (trụ sở tại xã Cam Thượng, huyện Ba Vì). Thời gian thi công khoảng 1 năm, dự kiến hoàn thành vào ngày 30-12-2022.
Hà Vũ - Ảnh: Viết Thành - Hà Nội mới