Việc kiểm soát chất lượng nông sản góp phần nâng cao giá trị sản phẩm, mở rộng thị trường xuất khẩu. Trong ảnh: Sản xuất thủy sản xuất khẩu tại thành phố Cần Thơ.
Đòi hỏi cấp thiết từ thực tế
Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ NN&PTNT) Nguyễn Quốc Toản cho biết: Tổng kim ngạch xuất khẩu nông sản tháng 2-2022 của Việt Nam đạt khoảng 8 tỷ USD, tăng 20,9% so với cùng kỳ năm trước, trong đó Mỹ là thị trường nhập khẩu lớn nhất với giá trị lên tới hơn 2,4 tỷ USD. Kết quả trên cho thấy, thị trường xuất khẩu nông sản của Việt Nam đã có sự thay đổi (nhiều năm qua, Trung Quốc luôn là thị trường lớn nhất). Do đó, để nông sản Việt Nam có thể chiếm lĩnh những thị trường “khó tính” cần tăng cường quản lý, kiểm soát chất lượng sản phẩm, bảo đảm việc xuất khẩu an toàn và bền vững.
Theo bà Nguyễn Thị Na, thành viên Hợp tác xã Đại Thành (huyện Quốc Oai), từ việc tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong quy trình sản xuất, nhãn chín muộn của Quốc Oai bảo đảm đủ điều kiện xuất khẩu sang các thị trường lớn như: Mỹ, Ba Lan, Australia… Các công ty: Công ty cổ phần Thương mại xuất nhập khẩu Green Path Việt Nam, Công ty thực phẩm sạch Biggreen Việt Nam... đã ký kết hợp đồng thu mua với sản lượng hơn 100 tấn nhãn chín muộn/năm. Giá trị kinh tế mang lại gấp 2-3 lần so với bán ở thị trường trong nước.
Hiệu quả mang lại từ việc kiểm soát quy trình sản xuất, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, truy xuất nguồn gốc sản phẩm đã rõ. Tuy nhiên, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT Hà Nội Tạ Văn Tường cho biết, việc xây dựng các vùng sản xuất an toàn để mở rộng thị trường xuất khẩu vẫn còn một số hạn chế, bất cập như: Nông dân chưa quen với ghi chép nhật ký sản xuất, gây khó khăn cho việc truy xuất nguồn gốc, trong khi việc kiểm tra, giám sát các vùng nguyên liệu, cơ sở chế biến, đóng gói sản phẩm chưa được chú trọng...
Về vấn đề này, theo Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) Hoàng Trung, để kiểm soát dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tại một số vùng trồng cây ăn quả, năm 2021, Cục Bảo vệ thực vật đã lấy 62 mẫu nhãn quả tại tỉnh Hưng Yên, kết quả phân tích có 5 mẫu vượt dư lượng thuốc bảo vệ thực vật cho phép và qua phân tích 40 mẫu bưởi ở tỉnh Phú Thọ, phát hiện dư lượng 10 loại thuốc bảo vệ thực vật trong tất cả các mẫu. Như vậy, vẫn còn tình trạng nông dân chưa tuân thủ nghiêm ngặt các quy định về trồng trọt an toàn.
Đóng gói trái thanh long xuất khẩu tại tỉnh Tiền Giang. Ảnh: Minh Trí
Kiểm soát theo chuỗi sản xuất
Từ những vấn đề nêu trên có thể thấy, việc kiểm soát an toàn thực phẩm đối với nông sản xuất khẩu cần phải được thực hiện đồng bộ ở tất cả các khâu theo chuỗi sản xuất.
Ở góc độ doanh nghiệp, theo Chủ tịch Hội đồng quản trị, Công ty cổ phần Ameii Việt Nam (quận Hoàng Mai) Nguyễn Khắc Tiến, để có vùng nguyên liệu nông sản ổn định, kiểm soát được chất lượng thì việc tổ chức liên kết, hợp tác để có đủ diện tích triển khai những cánh đồng mẫu lớn có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Đây là cơ sở để doanh nghiệp kiểm soát từ vật tư nông nghiệp đến sơ chế, đóng gói… bảo đảm đáp ứng yêu cầu của các đơn hàng xuất khẩu.
Mặt khác, để tránh tình trạng doanh nghiệp vi phạm các chỉ tiêu an toàn thực phẩm khi kiểm dịch, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật Hoàng Trung cho rằng: Các doanh nghiệp cần hiểu rõ về thị trường xuất khẩu để đáp ứng các yêu cầu về an toàn thực phẩm; đồng thời giám sát vùng sản xuất, thực hiện lấy mẫu kiểm nghiệm an toàn thực phẩm tại các phòng thử nghiệm được chỉ định hoặc phòng thử nghiệm được thị trường xuất khẩu chấp thuận trước khi đóng gói...
Để kiểm soát chất lượng các mặt hàng nông sản đặc trưng của Hà Nội, Giám đốc Sở NN& PTNT Hà Nội Chu Phú Mỹ thông tin: Thời gian tới, ngành Nông nghiệp tiếp tục phối hợp với các địa phương quy hoạch vùng sản xuất an toàn; thường xuyên kiểm tra mẫu đất, mẫu nước; hướng dẫn nông dân từ ghi chép nhật ký sản xuất đến sơ chế, chế biến… bảo đảm an toàn thực phẩm. Mặt khác, xử lý nghiêm những hành vi sử dụng phân bón, hóa chất không đúng quy định.
Về vấn đề này, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cho rằng: Nhằm thúc đẩy xuất khẩu chính ngạch và mở rộng thị trường xuất khẩu nông sản Việt Nam, các cơ quan chuyên môn cần phối hợp chặt chẽ với địa phương trong việc quy hoạch, xây dựng các vùng sản xuất đủ tiêu chuẩn xuất khẩu; đồng thời tập trung kiểm tra, giám sát về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trên các vùng sản xuất phục vụ xuất khẩu và quản lý chặt chẽ việc cấp mã số vùng trồng…
"Thời gian tới, Bộ NN&PTNT sẽ tăng cường cập nhật, thông báo kịp thời quy định an toàn thực phẩm của các thị trường cho doanh nghiệp, chính quyền địa phương, người nông dân để áp dụng quy trình sản xuất phù hợp và kiểm soát các chỉ tiêu an toàn thực phẩm trước khi xuất khẩu", ông Lê Quốc Doanh thông tin thêm.
Việc kiểm soát chất lượng nông sản không chỉ mở “cánh cửa” xuất khẩu chính ngạch mà còn để mở rộng thị trường cho sản phẩm nông nghiệp Việt Nam, đặc biệt là ở những thị trường mang lại giá trị cao, khó tính…, qua đó nâng cao giá trị sản phẩm cho người nông dân và hướng tới một nền sản xuất nông nghiệp an toàn, hiện đại, bền vững.
Ngọc Quỳnh - Hà Nội mới