Đại úy Mikhail Naumov tham gia Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại tại biên giới phía tây gần thành phố Lviv - nơi anh đang làm nhiệm vụ tại một đơn vị đội bộ đội biên phòng. Trong những trận đánh sau đó, những người lính biên phòng bị bao vây và chia cắt. Không thể thoát khỏi vòng vây, Naumov quyết định ở lại chiến đấu ngay trong lòng địch. Cuối tháng 11/1941, Naumov và một số chiến sĩ còn sống sót mới bắt được liên lạc với du kích vùng Sumy.
Du kích hoạt động trong vùng địch hậu tại Ukraine. (Ảnh: historygreatrussia.ru)
Đầu năm 1942, Naumov được chỉ định làm Tham mưu trưởng lực lượng du kích khu rừng Hinel, kiêm chỉ huy phân đội của mình. Từ tháng 10/1942 đến tháng 1/1943, là Tham mưu trưởng lực lượng du kích tỉnh Sumy và nhờ có nhiều kinh nghiệm chiến đấu, Naumov trở thành Chỉ huy của đơn vị du kích (tương đương cấp sư đoàn), bao gồm bảy phân đội, ở Ukraine. Vì sự quả cảm trong chiến đấu, anh đã được tặng thưởng huy chương "Vì lòng can đảm".
Tháng 2/1943, Numov đã chỉ huy du kích dùng ngựa hành quân và mở một cuộc đột kích vào hậu phương quân Đức. Các du kích quân đã vượt qua hơn 2.379 km (qua 18 con sông lớn) trong 65 ngày từ vùng Kursk đến Belarus. Ở hậu phương Đức, họ đã cho nổ tung các cầu đường sắt có ý nghĩa chiến lược, nhiều kho chứa đạn dược và thực phẩm, phá hủy nhiều cơ sở vật chất của quân phát xít.
Trong chiến dịch đột kích này, du kích quân đã đánh 47 trận, tiêu diệt 2.770 quân địch, phá hủy 2 máy bay, 3 xe tăng, 97 xe vận tải, 7 đoàn tàu và 140 toa xe, 4 trung tâm liên lạc, 5 đường cao tốc và 5 cầu đường sắt, 14 km đường dây liên lạc…
Naumov trong một chuyến công tác. (Ảnh: zen.yandex.ru)
Nhờ các thành tích chiến đấu của phong trào du kích, tháng 3/1943, Naumov được trao tặng danh hiệu Anh hùng Liên Xô. Khi kết quả cuộc đột kích dưới sự chỉ huy của Đại úy Naumov được báo cáo với lãnh tụ Stalin, ông lắc đầu: "Đại úy... Không, không thể như thế - phải là tướng!" Theo lệnh của Stalin, ngày 9/4/1943, Đại úy Naumov được thăng quân hàm Thiếu tướng, lúc anh mới 35 tuổi đời. Naumov trở thành một trong những tướng lĩnh trẻ nhất của Hồng quân Liên Xô, và trường hợp phong tướng vượt cấp cho viên đại úy này là độc nhất vô nhị trong lịch sử quân sự.
Sau khi người chỉ huy trẻ Naumov trở thành một vị tướng, các đơn vị du kích của anh tiếp tục thực hiện các đợt đột kích thứ 2 và thứ 3 đánh vào các căn cứ hậu cần của Đức. Tổng cộng, họ đã vượt qua hơn 10.000km, đã tổ chức trên 300 trận đánh lớn nhỏ. Điều thú vị là ngày 15/9/1943, trong một trận đánh, toàn bộ một đại đội của quân đoàn Armenia thuộc lực lượng bảo vệ Đức Quốc xã với hơn 240 tay súng và vũ khí vũ khí đầy đủ, đã nhập về phe du kích, đưa quân số du kích lên khoảng 2.000 người.
Chân dung tướng Mikhail Naumov. (Ảnh: wikipedia.org)
Naumov tích cực xây dựng lực lượng, thành lập các phân đội du kích mới từ những người hoạt động bí mật và chống phát xít. Vào thời đỉnh cao, quân số du kích lên đến 7.500 người với đầy đủ trang bị. Bằng các hoạt động quân sự của mình, đội quân du kích Naumov đã gây ra những thiệt hại to lớn về nhân lực và trang thiết bị cho các đơn vị phía sau của Đức quốc xã, làm mất tinh thần chiến đấu của chúng. Họ đã tiêu diệt được 12.000 lính và sỹ quan Đức - gần bằng quân số đầy đủ của một sư đoàn.
Về sau, tướng Naumov được cử tham gia các khóa bổ túc và huấn luyện và ông đã kinh qua nhiều cương vị từ Sư đoàn phó sư đoàn cơ giới cận vệ đến Quyền Bộ trưởng Bộ Nội vụ Ukraine, Tư lệnh các lực lượng Nội vụ Ukraine; năm 1960 ông chuyển sang ngạch dự bị. Năm 1974, tướng Mikhail Ivanovich Naumov qua đời ở tuổi 66. Để vinh danh ông, nhiều đường phố, trường học và một chiếc tàu tuần tra của Hạm đội Thái Bình Dương của Hải quân Liên Xô đã được đặt tên Mikhail Naumov.