Những địa danh như phà Gianh, phà Xuân Sơn, đường 12A, đường 20 Quyết Thắng, hang Tám Cô… đã trở thành những “địa chỉ đỏ”, in đậm trong ký ức dân tộc. Đau thương chất chồng, nhưng cũng từ đó bừng sáng tinh thần bất khuất, kiên cường của quân dân Quảng Bình. Và giữa bức tranh bi tráng ấy, phà Long Đại hiện lên như một tọa độ lửa đặc biệt, nơi đã khắc sâu một khúc tráng ca bất tử.
Bến phà Long Đại năm xưa, nơi 16 thanh niên xung phong đã hy sinh anh dũng. (Ảnh: TTXVN phát)
Sông Long Đại hôm nay vẫn hiền hòa trôi giữa đôi bờ xanh mướt, nhưng nơi khúc sông ấy, trong những năm tháng chiến tranh, từng là tâm điểm lửa đạn. Phà Long Đại giữ vị trí chiến lược, nối hậu phương miền Bắc với chiến trường miền Nam, là huyết mạch vận chuyển vũ khí, lương thực, con người ra tiền tuyến.
Biết rõ giá trị sống còn ấy, đế quốc Mỹ dội xuống đây hàng nghìn trận bom, biến bến phà thành “tọa độ chết”. Ngày rực lửa, máy bay gầm rú, bom rơi như mưa; đêm lấp loáng pháo sáng, đạn xé toang bầu trời. Vậy mà trong bão lửa ấy, những người lính, những thanh niên xung phong vẫn bám phà, lăn mình dưới bom đạn, mang trong tim lời thề bất tử: “Còn người, còn phà, còn thông tuyến.” Lời thề ấy khắc sâu vào trái tim, trở thành niềm tin để họ dâng hiến trọn tuổi trẻ.
Trong đội ngũ thanh niên xung phong năm ấy, có những chàng trai, cô gái mới đôi mươi, vừa rời ghế nhà trường đã khoác ba lô vào trận tuyến. Liệt sĩ Bùi Năng Đắc – Đại đội 4, Tổng đội TNXP Quảng Bình – đã để lại những trang nhật ký giản dị mà lay động lòng người. Ở đó, ta thấy rõ ý chí sắt đá cùng những mơ ước rất đỗi đời thường. Anh viết: “Đoàn hỏa tuyến chúng ta chiến đấu, mở đường đi uống máu quân thù…”; và cũng không giấu được rung động chân thành giữa khói bom Trường Sơn: “Gặp em con gái quê hương, tóc xanh phảng phất mùi hương ruộng đồng…”.
Mười sáu người con Thái Bình, những chàng trai, cô gái tuổi đôi mươi rời quê lúa, mang theo giọng nói mộc mạc, nụ cười trong trẻo, để rồi gửi trọn thanh xuân nơi bến phà Long Đại. Họ đã ngã xuống trong khói bom, giữa tiếng gầm rít của máy bay địch, khi đôi tay còn cầm chắc cuốc xẻng, vai còn in hằn vết đòn gánh, tim còn rực cháy niềm tin giữ cho mạch máu giao thông không tắc nghẽn. Máu của họ hòa vào dòng nước đỏ ngầu, tuổi xuân của họ hóa thành nhịp phà bất tử. Sự hy sinh ấy để lại nỗi đau khôn nguôi cho gia đình, đồng đội, để lại khoảng lặng xót xa trong tâm khảm dân tộc, nhưng đồng thời cũng khắc ghi vào trang sử vàng một bản anh hùng ca bất diệt.
Hơn nửa thế kỷ đã trôi qua, sông Long Đại hôm nay vẫn lặng lẽ trôi giữa đôi bờ xanh biếc. Bến phà năm nào đã trở thành di tích lịch sử, nơi có bia tưởng niệm để người dân và du khách thắp nén nhang tri ân. Trong tiếng chuông ngân, trong làn khói hương bảng lảng, ký ức về những ngày lửa đạn lại hiện về, nhắc nhớ chúng ta về sự hy sinh không gì đo đếm được.
Quảng Bình (cũ) hôm nay đã trở thành miền đất của du lịch, của những bãi biển xanh ngút mắt, của Phong Nha – Kẻ Bàng kỳ vĩ. Nhưng ẩn sâu trong từng lớp đất, từng dòng sông, vẫn còn đó những dấu tích chiến tranh, những địa chỉ đỏ in đậm khúc tráng ca. Đó là lời nhắc nhở rằng, thế hệ hôm nay và mai sau phải biết trân trọng hòa bình, giữ gìn non sông gấm vóc, và tiếp nối ngọn lửa bất diệt của cha anh.
Phà Long Đại từ một tọa độ lửa nay trở thành một tọa độ ký ức. Nơi ấy, mười sáu linh hồn tuổi đôi mươi vẫn còn hát mãi bản trường ca bất tử bên dòng sông, để đất nước này, dân tộc này mãi vững bước đi lên trong ánh sáng của độc lập, tự do./.
nguonluc