Còn dư địa để hạ lãi suất?

Dù vậy, thách thức lớn của hệ thống ngân hàng trong việc thúc đẩy tín dụng tiếp tục nằm ở tỷ lệ tín dụng/GDP đã rất cao và khả năng huy động hạn chế, áp lực thanh khoản trong khi tỷ lệ nợ xấu vẫn ở mức cao.

Kênh dẫn vốn chính của nền kinh tế

Với mục tiêu tăng trưởng GDP 8% năm 2025, NHNN định hướng tăng trưởng tín dụng khoảng 16%. Nếu tăng trưởng GDP kỳ vọng đạt 10%, tín dụng cần tăng đến 18 - 20%, đồng nghĩa với dòng vốn từ ngân hàng "bơm" thêm vào nền kinh tế có thể lên tới 3,1 triệu tỷ đồng.

Tín dụng ngân hàng hiện vẫn là kênh dẫn vốn chính cho nền kinh tế, năm 2024, tỷ lệ tín dụng/GDP đã ở mức rất cao 130%. Trong bối cảnh diễn biến tình hình kinh tế thế giới có nhiều biến động, ở góc độ ngành ngân hàng, nhiều chuyên gia đánh giá, đây là nhiệm vụ nặng nề.

Theo Phó Thống đốc NHNN Đào Minh Tú, năm ngoái, ở thời điểm cuối năm, lãi suất giảm 1,4%/năm so với hồi đầu năm. Nên với lạm phát cả năm 3,36% cộng với lãi suất huy động khoảng 5% để người gửi tiền thực dương thì lãi suất cho vay bình quân khoảng 8%/năm. Đây là mức để ngân hàng bảo đảm chi phí hoạt động, nên lãi suất cho vay trung dài hạn có thể cao hơn, còn ngắn hạn thì có thể giảm.

Theo các chuyên gia, nợ xấu tăng cũng là một trong những vấn đề có thể cản trở các ngân hàng vừa bảo đảm mục tiêu mở rộng tín dụng, tăng trưởng cho vay, vừa cải thiện chất lượng tài sản. Nợ xấu nội bảng toàn ngành đến cuối năm 2024 là 733.904 tỷ đồng, tăng 3,4% so với cuối năm 2023.

Đáng chú ý, rủi ro nợ xấu tiềm ẩn, đặc biệt ở nhóm ngân hàng tư nhân có quy mô vốn vừa và nhỏ tiếp tục gia tăng. Ngoài ra, tỷ trọng của nợ nhóm 5 trong tổng dư nợ cho vay có xu hướng tăng, từ 0,91% năm 2023 lên 1,11% năm 2024. Một số ngân hàng có tốc độ gia tăng nợ nhóm 5 hơn 100%, phản ánh áp lực xử lý nợ xấu ngày càng lớn. Ngoài ra, áp lực lạm phát và tỷ giá cũng ngăn đà giảm lãi suất.

Vừa kiểm soát lạm phát, vừa hỗ trợ tăng trưởng

Ngân hàng Nhà nước (NHNN) cho biết, từ 25/2 - 18/3/2025, có 23 NHTM trong nước giảm lãi suất tiết kiệm với mức giảm từ 0,1 - 1%/năm tùy theo từng kỳ hạn... NHNN tiếp tục đề nghị các NHTM tiết giảm chi phí để giảm lãi suất thực chất cho DN.

"Đây là chỉ đạo của ngành ngân hàng ngay từ đầu năm và cũng tiếp nối chỉ đạo trong những năm vừa qua để tháo gỡ khó khăn cho DN. Một trong những chỉ đạo quyết liệt của Thủ tướng là không tăng lãi suất huy động để không tăng lãi suất cho vay" - ông Đào Minh Tú cho hay. Theo ông Tú, mục tiêu năm 2025, NHNN đặt ra là phải làm sao để vừa đạt mục tiêu kiểm soát lạm phát, ổn định giá trị đồng tiền nhưng phải hỗ trợ tích cực đối với tăng trưởng của nền kinh tế và bảo đảm các cân đối lớn. 

Cụ thể, NHNN phải bảo đảm được thanh khoản cho nền kinh tế, thanh khoản cho các NHTM, bảo đảm nguồn vốn cho nền kinh tế. Trong cuối tháng 2, đầu tháng 3/2025, NHNN đã giảm cả khối lượng và lãi suất tín phiếu, đồng thời duy trì hoạt động bơm thanh khoản qua thị trường mở (OMO) nhằm giảm áp lực huy động cho các NHTM. “Khi thanh khoản đã được bảo đảm, các ngân hàng không cần đẩy lãi suất huy động lên cao” - Phó Thống đốc cũng cho biết, trong thời gian tới, NHNN sẽ linh hoạt hơn trong việc sử dụng các công cụ, đặc biệt như tái cấp vốn, cũng như tham gia thị trường liên ngân hàng để giải quyết vốn trên thị trường.

NHNN yêu cầu phải luôn luôn công khai minh bạch lãi suất cho vay để DN lựa chọn. Quan điểm của NHNN về điều hành tỷ giá ngoại tệ là tiếp tục ổn định. NHNN sẽ nghiên cứu giảm thêm lãi suất trên thị trường mở sao cho hợp lý, bởi lãi suất liên quan chặt chẽ đến tỷ giá.

Về nợ xấu, dự kiến Chính phủ sẽ trình Quốc hội xem xét xây dựng Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) năm 2024. Trong đó, luật hóa một số nội dung của Nghị quyết số 42/2014/QH14 (Nghị quyết 42) ngày 21/6/2017 của Quốc hội về thí điểm xử lý nợ xấu của các TCTD, tại kỳ họp thường kỳ của Quốc hội vào tháng 5, nếu không kịp thì sẽ trình Quốc hội tại kỳ họp vào tháng 9.

Không khó đạt mục tiêu tăng trưởng tín dụng

Tổng Giám đốc Standard Chartered Việt Nam Nguyễn Thúy Hạnh nhận định, năm 2024 là một năm khá khó khăn, nhưng tăng trưởng tín dụng của Việt Nam vẫn đạt hơn 15%, nên với mục tiêu tăng trưởng tín dụng ngành ngân hàng đặt ra ở mức 16% cho năm nay có thể đạt được. Tăng trưởng tín dụng được thúc đẩy từ một vài mảng chính. Đầu tiên là chi phí công, thứ hai là chi phí tăng thêm để phục vụ sản xuất, kinh doanh của khối tư nhân.

Bình luận về vấn đề này, TS Lê Xuân Nghĩa - nguyên Phó Chủ tịch Ủy ban Giám sát tài chính Quốc gia cho rằng, tăng trưởng GDP dự kiến sẽ đạt hai con số từ năm 2026 khi triển khai các dự án quan trọng như đường sắt tốc độ cao, các tuyến đường cao tốc... Tuy nhiên, để có được nguồn vốn đầu tư này, ông Nghĩa nhấn mạnh rằng cần có sự tham gia của hệ thống ngân hàng. Cụ thể, các NHTM sẽ đóng vai trò người mua khi Chính phủ phát hành trái phiếu để huy động vốn cho đầu tư. Khi các ngân hàng mua trái phiếu này, khoản tiền đó cũng được tính vào tăng trưởng tín dụng.

Với nguồn đầu tư lớn như vậy, mục tiêu tăng trưởng tín dụng đến 18 - 20% cũng không còn là thách thức, và việc làm thế nào để đặt được mức tăng trưởng tín dụng này không còn là vấn đề phải đặt ra.

Ông Nghĩa cũng lưu ý, để thúc đẩy tăng trưởng tín dụng cao, hỗ trợ cho đà phát triển 2 con số của kinh tế, ngoài tín dụng cho hạ tầng thông qua mua trái phiếu Chính phủ, ngân hàng cần mở rộng tín dụng hướng vào các loại bất động sản (BĐS) liên quan đến đền bù giải phóng mặt bằng, đến phát triển các nhà ga, các đô thị nhỏ và toàn bộ thị trường BĐS đang đóng băng cũng cần phải tháo gỡ.

Theo Tổng thư ký Hiệp hội Cho thuê tài chính Việt Nam Phạm Xuân Hòe, đẩy mạnh tín dụng tiêu dùng chắc chắn sẽ kích thích tăng trưởng kinh tế, tuy nhiên phải từ 2 giải pháp lớn. Thứ nhất, phải hỗ trợ hơn nữa cho sản xuất, kinh doanh thì mới tạo được công ăn việc làm, khi người dân làm ra tiền thì họ mới sẵn sàng chi tiêu. Thứ hai, cần có hành lang pháp lý tốt hơn nữa về thu hồi nợ cho các công ty tài chính tiêu dùng, NHTM. Nếu pháp lý được củng cố, quyền của chủ nợ được bảo đảm tốt hơn thì các NHTM và công ty tài chính tiêu dùng sẽ mạnh dạn tăng tín dụng tiêu dùng ra nền kinh tế. Tăng trưởng tín dụng phải xuất phát từ cầu của nền kinh tế, tức là của DN và người dân.

Các chuyên gia cho rằng tăng trưởng tín dụng có thể đạt được với điều kiện dòng vốn phải chảy đúng hướng, chất lượng tín dụng phải được nâng cao. Điều hành lãi suất theo lạm phát cơ bản bảo đảm chất lượng tín dụng không để "khối u" nợ xấu quay trở lại.

kinhtedothi