Tại TP. Hồ Chí Minh, tối 11/12/2025, lần đầu tiên, “Truyện Kiều bản Tiên Điền”, một ấn bản đặc biệt được biên soạn công phu từ hệ thống bản Kiều Nôm và Quốc ngữ, đã được giới thiệu rộng rãi tại TP.HCM, sau lễ ra mắt tại quê hương Tiên Điền (Hà Tĩnh) ngày 16/11/2025.
Sự kiện do Trường Đại học Fulbright Việt Nam phối hợp cùng Hội đồng gia tộc Nguyễn Tiên Điền và Hội Kiều học Việt Nam tổ chức, thu hút sự quan tâm đặc biệt của giới nghiên cứu, độc giả và cộng đồng quốc tế quan tâm đến văn hóa Việt Nam.
Các diễn giả chia sẻ tại chương trình
Buổi ra mắt được tổ chức theo hình thức trực tiếp kết hợp trực tuyến, với sự tham dự của ông Nguyễn Hải Nam - Chủ tịch Hội đồng gia tộc Nguyễn Tiên Điền; ông Trần Đình Tuấn - Phó Chủ tịch Hội Kiều học Việt Nam; TS. Nguyễn Nam - giảng viên Trường Đại học Fulbright Việt Nam; nhà văn - nhà thơ Nhật Chiêu, cùng đông đảo các nhà nghiên cứu văn hóa, đại diện các hiệp hội chuyên môn và sinh viên. Sự kiện được kết nối đồng thời tại ba điểm cầu TP.HCM - Hà Tĩnh - Hà Nội, tượng trưng cho ba trụ cột quan trọng trong công cuộc bảo tồn và phát huy di sản: Nguồn lực học thuật, cội nguồn dòng họ, và sức mạnh của cộng đồng nghiên cứu. Mô hình hợp tác liên vùng - liên ngành này được đánh giá là hiếm có, thể hiện tinh thần tiên phong trong việc phục dựng, đối chiếu và lan tỏa giá trị của Truyện Kiều trong thời đại toàn cầu hóa. Không chỉ là hoạt động ra mắt một văn bản quý, sự kiện còn là minh chứng cho phương thức bảo tồn di sản thế hệ mới, nơi truyền thống và học thuật giao thoa để đưa tinh hoa văn hóa Việt Nam đến với cộng đồng trong nước và quốc tế.
Chia sẻ nội dung trong chương trình
“Truyện Kiều bản Tiên Điền” là kết quả của một quá trình biên tập công phu, được xây dựng trên nền tảng hệ thống bản Kiều Nôm - Quốc ngữ, kế thừa thành tựu nghiên cứu Kiều hơn hai thế kỷ, và đối chiếu nghiêm ngặt theo chuẩn mực văn bản học hiện đại. Đây là ấn bản đặc biệt, chỉ in giới hạn 1.000 bản, mỗi bản đều được hiệu đính khoa học, chú giải chi tiết, kèm tranh minh họa và đánh số riêng, hướng tới giá trị của một tác phẩm sưu tầm độc bản.
Chia sẻ tại sự kiện, ông Nguyễn Hải Nam, Chủ tịch Hội đồng gia tộc Nguyễn Tiên Điền, xúc động cho biết: “Dù Nguyễn Du để lại hệ thống di sản vĩ đại, bản thảo gốc của Truyện Kiều vẫn chưa được tìm thấy. Ấn bản này là nỗ lực lớn của dòng họ nhằm gìn giữ gia bảo và gửi lại cho hậu thế một văn bản chuẩn mực, đáng tin cậy nhất.”
Truyện Kiều bản Tiên Điền
Để hoàn thiện ấn bản, dòng họ Nguyễn Tiên Điền đã phối hợp với nhiều chuyên gia Hán nôm, chuyên gia Kiều học hàng đầu. Sự kết hợp này bảo đảm tính khoa học, độ chuẩn xác và giá trị lâu dài của một văn bản Kiều mang ý nghĩa đặc biệt trong kho tàng di sản văn học Việt Nam.
Ông Nguyễn Hải Nam cũng chia sẻ lộ trình tiếp theo nhằm đưa di sản dòng họ trở thành di sản quốc gia và xa hơn là giá trị chung của nhân loại. Dòng họ sẽ ra mắt ấn bản phổ thông trước Tết Nguyên đán; phát hành ấn bản song ngữ Việt - Anh như một quà tặng quốc gia; đồng thời phát triển các dự án mở rộng như thư pháp độc bản và tour du lịch văn hóa dựa trên chất liệu Kiều. Tất cả hướng tới mục tiêu đưa Truyện Kiều trở thành nguồn sức mạnh mềm của văn hóa Việt trên trường quốc tế.
Theo các diễn giả, sức sống của Truyện Kiều không chỉ nằm ở giá trị văn chương bất hủ, mà còn ở khả năng mở ra một cơ chế tiếp nhận văn hóa Việt thông qua ngôn ngữ nghệ thuật giàu tính biểu đạt. Nhà nghiên cứu Trần Đình Tuấn nhận định Kiều là “bản trường ca tiếng Việt có nhạc tính, hình tượng và triết lý hiếm có”, trong đó bản Tiên Điền, với hệ thống chú giải biểu tượng, con số và điển cố, giúp người đọc lần đầu tiếp cận sâu sắc cơ chế ký hiệu học mà Nguyễn Du sử dụng để dung hòa tinh tế giữa Hán Nôm và khẩu ngữ Việt.
Ở góc độ bản sắc, TS. Nguyễn Nam cho rằng Truyện Kiều là nơi các giá trị Nhân - Hiếu - Nghĩa - Trí - Tín được thử thách trong những biến động lịch sử và xã hội. Ông nhấn mạnh đây chính là hệ giá trị mà thế hệ trẻ cần tham chiếu trong thời đại AI và toàn cầu hóa hiện nay, bối cảnh mà bản sắc văn hóa đứng trước nguy cơ bị pha loãng và đứt gãy.
Tư liệu di sản Nguyễn Du tại triển lãm
Từ góc nhìn nghiên cứu liên ngành, TS. Nguyễn Nam nhận định Truyện Kiều có tiềm năng trở thành nguồn dữ liệu quan trọng cho các lĩnh vực hiện đại như nghiên cứu sang chấn tâm lý, phân tích cấu trúc quyền lực, hay các lý thuyết về giới, bản ngã và mô hình đạo đức truyền thống. Ông đồng thời khuyến khích thế hệ trẻ tiếp cận Kiều bằng những hình thức đa phương tiện như rap Kiều, minh họa số, phân tích nhân vật trên nền tảng trực tuyến, nhằm giúp kiệt tác sống động và thích ứng với Gen Z, Gen Alpha. “Càng đặt Kiều vào đời sống hôm nay, chúng ta càng thấy Nguyễn Du soi chiếu chính xác vào tâm lý, nỗi lo và những ngã rẽ của tuổi trẻ hiện đại,” TS. Nam nhấn mạnh.
Việc Trường Đại học Fulbright Việt Nam tổ chức ra mắt mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt, bởi đây là môi trường đề cao tự do học thuật, nghiên cứu liên ngành và kết nối quốc tế, những yếu tố cần thiết để Truyện Kiều bước ra không gian học thuật toàn cầu. Trong thời gian tới, Fulbright dự kiến triển khai nhiều hướng phát triển mới như số hóa bản Kiều Tiên Điền, ứng dụng AR/VR để trình bày tác phẩm trong không gian số, tổ chức các workshop liên ngành kết nối văn học - công nghệ - nghệ thuật, xây dựng chương trình nghiên cứu chuyên sâu về Nguyễn Du, đồng thời thiết lập mạng lưới hợp tác với các trường đại học quốc tế.
Kiều với ngoại giao
Đại diện Ban tổ chức khẳng định sự kiện này là bước khởi đầu cho chuỗi hoạt động hướng tới kỷ niệm 260 năm ngày sinh Nguyễn Du, đồng thời nằm trong lộ trình 2025 - 2035 đưa di sản Kiều vào giáo dục, văn hóa và giao lưu học thuật quốc tế. “Truyện Kiều bản Tiên Điền” không chỉ là một văn bản văn học, mà còn là lời mời đối thoại giữa truyền thống và hiện đại, giữa Việt Nam và thế giới trong hành trình kiến tạo giá trị văn hóa mới.
Sự kiện ra mắt tại Fulbright không chỉ giới thiệu một ấn bản văn học, mà còn khẳng định một chân lý mang tính nền tảng: di sản chỉ thật sự sống khi được một cộng đồng có tri thức, trách nhiệm và tình yêu văn hóa cùng nhau gìn giữ, nghiên cứu và tái tạo trong ngôn ngữ của thời đại mới.
Từ một tác phẩm văn học kinh điển của gia tộc, của dân tộc, Truyện Kiều bản Tiên Điền hôm nay đã bước ra sân khấu học thuật quốc tế với tư thế của một giá trị văn hóa có chiều sâu, có căn nền và có khả năng đối thoại toàn cầu. Đây không chỉ là sự chuyển dịch từ quá khứ sang hiện tại, mà là bước mở đầu cho hành trình đưa bản sắc Việt, với sự tinh tế, nhân văn và trí tuệ của Nguyễn Du, đến với bạn bè năm châu.
Ấn bản Kiều mới vì thế trở thành biểu tượng của sức mạnh tri thức và tinh thần dân tộc: một nhịp cầu bền vững nối di sản cha ông với khát vọng hội nhập của thế hệ hôm nay và mai sau.
nguonluc