Trên đường đến thăm nghệ nhân đàn tính Thùng Văn Đôi tại bản Nà Ín, thầy Trần Đăng Khoa – Hiệu trưởng Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Chà Nưa – chia sẻ: “Trường chúng tôi nằm trên địa bàn miền núi, nơi 96,5% học sinh là con em dân tộc Thái, H’Mông, Tày, Mường. Thế nhưng, các em ngày càng xa rời văn hóa dân tộc. Giờ ra chơi, các em thường tụ tập xem mạng xã hội, nghe nhạc hiện đại thay vì tìm hiểu và thực hành những nét đẹp truyền thống. Tôi trăn trở mãi: Nếu không làm gì, mai này phong tục, nhạc cụ, trò chơi dân gian của các em sẽ đi về đâu?”.
Từ đó, Ban Giám hiệu nhà trường quyết định tổ chức các buổi sinh hoạt tìm hiểu văn hóa dân tộc vào tuần đầu tiên của mỗi tháng. Đặc biệt, từ tháng 10/2024, nghệ nhân Thùng Văn Đôi – người am hiểu sâu sắc văn hóa Thái – đã được mời về trường để trò chuyện và truyền dạy đàn tính cho học sinh.
Nghệ nhân Thùng Văn Đôi giới thiệu các bộ phận cây đàn tính của đồng bào dân tộc Thái đến học sinh Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Chà Nưa
Ban đầu, không nhiều học sinh tỏ ra hứng thú với cây đàn tính. Thế nhưng, chỉ sau ba buổi trò chuyện cùng nghệ nhân Thùng Văn Đôi về sự tích cây đàn và vai trò của nó trong đời sống người Thái trắng, 21 học sinh các lớp 3, 4, 5 ở các bản Nà Ín, Pà Có, Cấu, Nà Cang đã chủ động xin theo học đàn và học làm đàn.
Là một trong số những học trò chăm chỉ nhất của nghệ nhân, Khoàng Bảo Ngọc (lớp 4A2) chia sẻ: “Nhờ được ông Đôi chỉ bảo, em hiểu được ý nghĩa của đàn tính trong văn hóa dân tộc Thái trắng. Qua từng giai điệu, em càng thêm yêu bản sắc quê hương mình”.
Còn với Lò Đăng Khoa (bản Pà Có), niềm đam mê không chỉ dừng lại ở việc chơi đàn, mà em còn muốn tự tay làm ra cây đàn tính của riêng mình. “Tính có nghĩa là đàn, tẩu là quả bầu, ghép lại thành tính tẩu – tức đàn tính. Được học với ông Đôi, em đã hiểu cách làm đàn và vật liệu cần dùng. Hiện tại em chưa tự làm được, nhưng em tin sau này sẽ có thể tự tay làm đàn cho mình và tặng bạn bè có cùng đam mê”, Khoa hào hứng nói.
Để đảm bảo việc học đàn không ảnh hưởng đến chương trình chính khóa, nghệ nhân Thùng Văn Đôi tổ chức lớp học vào thứ Bảy hàng tuần, chia thành hai ca sáng – chiều. Ông luôn sẵn lòng hướng dẫn thêm cho những em thực sự đam mê. Nhờ vậy, chỉ sau thời gian ngắn, nhiều học sinh đã có thể tự đàn, tự hát, nuôi dưỡng tình yêu với văn hóa dân tộc qua từng thanh âm réo rắt.
Không chỉ dừng lại ở âm nhạc, từ tháng 11/2024, nhà trường còn tổ chức các trò chơi dân gian của các dân tộc thiểu số trong giờ ra chơi, gồm ném còn, tó má lẹ, ném pao, nhảy sạp. Học sinh được chia thành các nhóm theo sở thích, vừa chơi vừa học, giúp các em rèn luyện thể chất, tinh thần đồng đội và đặc biệt là gắn kết với văn hóa truyền thống.
Cô Nông Thị Vui – Tổng phụ trách Đội – đóng vai trò hướng dẫn, đồng thời giao nhiệm vụ quản lý cho nhóm trưởng, nhóm phó. Các em có trách nhiệm duy trì trò chơi, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau. “Khi học sinh được trực tiếp tham gia và trải nghiệm trò chơi dân gian, các em không chỉ hiểu mà còn trở thành cầu nối để duy trì, phát triển nét đẹp văn hóa dân tộc”, cô Vui chia sẻ.
Đánh giá cao sáng kiến của nhà trường, ông Khoàng Văn Van – Bí thư Đảng ủy xã Chà Nưa – nhận định: “Lồng ghép văn hóa truyền thống vào giáo dục là cách làm thiết thực để gìn giữ bản sắc dân tộc. Khi trẻ em yêu và hiểu văn hóa từ nhỏ, các giá trị truyền thống sẽ không bị mai một mà còn được phát triển bền vững”.
Những nỗ lực của Trường phổ thông dân tộc bán trú tiểu học Chà Nưa không chỉ giúp học sinh hiểu hơn về cội nguồn mà còn nuôi dưỡng tình yêu văn hóa dân tộc ngay từ những năm tháng đầu đời. Những giai điệu đàn tính, những trò chơi dân gian sẽ không chỉ dừng lại trong khuôn viên nhà trường mà còn theo các em về từng nếp nhà, lan tỏa trong cộng đồng, gìn giữ và tiếp nối bản sắc quý báu của dân tộc.
nguonluc