Phóng viên báo Pháp luật Việt Nam đã có cuộc Phỏng vấn Luật sư Trương Anh Tú - Chủ tịch TAT Law Firm về những vấn đề pháp lý xoay quanh câu chuyện bệnh viện ngàn tỷ bỏ không, nhằm có cái nhìn thẳng thắn, khách quan về cơ chế phân cấp, quy trình phê duyệt - thực hiện - bàn giao, cũng như trách nhiệm pháp lý trong từng mắt xích.
Luật sư Trương Anh Tú cho rằng, bài toán không chỉ nằm ở ngân sách, mà nằm ở quy hoạch, vận hành và giám sát pháp lý. Những bất cập này, nếu không được sửa đổi tận gốc, có thể lặp lại trong nhiều lĩnh vực khác: từ y tế, giáo dục đến hạ tầng xã hội.
Đây cũng là lúc cần củng cố khung pháp lý về quản trị đầu tư công và tài sản công, với sự tham gia sâu hơn của các đơn vị tư vấn độc lập, giám sát xã hội và cơ chế truy cứu rõ ràng trong trường hợp gây thất thoát, lãng phí.
Bệnh viện Bạch Mai cơ sở 2 tại TP Phủ Lý, Hà Nam.
PV: Thưa Luật sư Trương Anh Tú, với kinh nghiệm theo dõi các vấn đề tài sản công, ông nhìn nhận thế nào về vụ việc liên quan đến cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai?
Luật sư Trương Anh Tú: Đây là một sự việc đáng suy ngẫm. Khi một bệnh viện quy mô lớn, đã hoàn thiện về mặt cơ sở vật chất nhưng không hoạt động trong thời gian dài, thì dù lý do là khách quan hay chủ quan, đó cũng là một sự lãng phí nguồn lực xã hội. Tuy nhiên, tôi cho rằng, cần phân tích kỹ toàn bộ chuỗi nguyên nhân: từ chủ trương đầu tư, quy trình phê duyệt, đến tổ chức triển khai và cơ chế vận hành. Chỉ khi soi chiếu đầy đủ mới có thể đánh giá đúng đắn, công bằng về bản chất vấn đề.
PV: Theo các quy định hiện hành, trong trường hợp nào một sự chậm trễ như vậy có thể bị xem xét trách nhiệm pháp lý, thưa ông?
Luật sư Trương Anh Tú: Trong hệ thống pháp luật hiện nay, nếu có hành vi sai phạm gây thất thoát, lãng phí tài sản nhà nước nghiêm trọng, thì hoàn toàn có thể xem xét dưới giả thiết của tội “thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng” hoặc “vi phạm quy định đầu tư công trình xây dựng”.
Tuy nhiên, điều này cần có kết luận điều tra độc lập, khách quan, với sự hỗ trợ từ các cơ quan giám định chuyên ngành. Từ kinh nghiệm của tôi, không thể và không nên vội vàng quy trách nhiệm cá nhân, khi bản chất có thể là một chuỗi bất cập mang tính hệ thống, kéo dài qua nhiều thời kỳ.
Luật sư Trương Anh Tú - Chủ tịch TAT Law Firm.
PV: Là người từng tham gia phản biện chính sách và tư vấn xử lý nhiều dự án đầu tư công, ông có nhận định gì về những lỗ hổng chính sách thể hiện qua vụ việc này?
Luật sư Trương Anh Tú: Có thể thấy một lỗ hổng lớn là sự thiếu gắn kết giữa đầu tư cơ sở vật chất và tính toán hiệu quả vận hành thực tế. Nhiều dự án hiện nay vẫn đang được xây dựng theo hướng “hạ tầng trước - con người và cơ chế tính sau”. Khi không có nguồn nhân lực, không có mô hình tài chính khả thi, thì dù cơ sở vật chất có hiện đại đến đâu cũng dễ rơi vào cảnh “trùm mền”.
Về mặt thể chế, chúng ta cần luật hóa cơ chế đánh giá hiệu quả sử dụng tài sản công sau đầu tư, chứ không chỉ dừng ở giám sát giải ngân vốn.
PV: Có quan điểm cho rằng, việc không xử lý đến nơi đến chốn những vụ việc như vậy sẽ làm suy giảm niềm tin vào công quyền. Ông nghĩ sao?
Luật sư Trương Anh Tú: Niềm tin công chúng được xây dựng từ tính minh bạch và thái độ xử lý công bằng. Nếu một công trình bị bỏ hoang mà không ai chịu trách nhiệm, hoặc mọi việc chỉ khép lại bằng một biên bản thanh tra, thì rõ ràng công luận sẽ không hài lòng.
Tuy nhiên, tôi vẫn tin rằng, trong hệ thống hiện nay, có cơ chế để xử lý nghiêm nếu có sai phạm, và cũng có cách để khôi phục dự án nếu các bên cùng thiện chí. Quan trọng là sự quyết tâm cải cách, không né tránh – nhưng cũng không cực đoan.
PV: Nhìn xa hơn, ông có đề xuất gì để những sự việc tương tự không tái diễn trong tương lai?
Luật sư Trương Anh Tú: Tôi cho rằng cần ba điều: Một là, Gắn trách nhiệm rõ ràng cho từng khâu đầu tư công, từ phê duyệt chủ trương đến vận hành sau đầu tư.
Hai là, Thiết lập cơ chế phản biện và giám sát độc lập, có sự tham gia của chuyên gia, luật sư và đại diện xã hội dân sự.
Và cuối cùng, khơi dậy tinh thần trách nhiệm đạo lý trong đội ngũ công vụ. Vì dù pháp luật có quy định thế nào, nếu người thực thi thiếu cảm thức về tài sản của nhân dân - thì sai lệch vẫn có thể xảy ra.
PV: Cuối cùng, ông muốn chia sẻ điều gì từ góc nhìn của một luật sư và một người quan tâm đến cải cách tài sản công?
Luật sư Trương Anh Tú: Tôi luôn tin rằng, pháp luật không chỉ là chế tài mà còn là lời nhắc nhở về đạo đức công vụ. Mỗi công trình bỏ hoang, mỗi đồng ngân sách không được sử dụng đúng chỗ - là một tổn thất không chỉ cho nền kinh tế, mà còn cho lòng tin xã hội.
Với tư cách là người làm nghề luật, tôi mong muốn góp tiếng nói để thúc đẩy cải cách chính sách, cải thiện hiệu quả đầu tư công và bảo vệ giá trị của từng đồng tiền thuế - không phải bằng cách “truy trách nhiệm cho ai đó”, mà bằng cách tìm ra con đường để những việc như vậy không tái diễn trong tương lai.
PV: Vâng, xin cảm ơn ông!
phapluatplus